Hoe kom ik van mijn angsten af?

Hoe kom je van jouw angsten af? Hoe doe je dat? Er bestaan zoveel soorten angsten. Dan is het fijn als je na het lezen van mijn artikel er straks een paar minder hebt. Ook goed voor je zelfvertrouwen natuurlijk.

Voordat ik begin met mijn uitgebreide artikel over ‘angst overwinnen’ wil ik je van harte het volgende boek via bol.com aanraden: Angst overwinnen doe je zo van Arentina Drenth. (klik op de link om te bekijken). Het is een handig hulpmiddel om door middel van een werkend actieplan jouw angsten overboord te gooien.

Arentina Drenth is GZ-psycholoog, gedragstherapeut en EMDR-practitioner, en gespecialiseerd in angst, depressie, trauma, slaap en stress. Ze heeft een lekker leesbaar en to-the-point boek voor je geschreven. Aanrader!

Angsten overwinnen – inhoudsopgave:

Kan ik van mijn angsten afkomen?

Waar komen mijn angsten vandaan?

Angst kent vele verschillende oorzaken. Zo kan het zijn dat je een keer wat traumatisch mee hebt gemaakt, of dat je teveel stress van iets hebt gekregen dat je er angstig voor bent geworden. Uiteindelijk komt het allemaal neer op een overactief zenuwstelsel.

Dit zorgt ervoor dat jou angst getriggerd wordt en dat ook telkens blijft doen. Er ontstaat een kortsluiting en die neemt als het ware jouw hele gedachte over en vaak ook je lichaam. Je hersenen slaan dit op en reageren er dus iedere keer op wanneer je in een soort gelijke situatie bevindt die jouw angst veroorzaakt.

“Een angst voor hoogtes bijvoorbeeld, blijft dus telkens terugkomen omdat je hersenen het herkennen als iets waar je angstig voor bent”

Dwang- en paniekaanvallen

Het hebben van angst kan ook omslaan in dingen als dwang en paniekaanvallen. Wanneer je namelijk een angst echt niet onder controle hebt, dan neem de angst letterlijk jou helemaal over. Het komt erop neer dat je niet meer in controle bent over jezelf.

Bij dwang is het je gedachte/geest die zegt dat je iets moet doen, vaak ook met een bepaalde angst dat als je het niet doet die angst uitkomt.

Paniekaanvallen ontstaan vanwege het feit dat jouw hersenen een bepaalde angst herkennen. Alleen deze angst zorgt voor zo’n ontzettende kortsluiting dat je in een paniekaanval raakt. Deze neemt dan ook je hele lichaam over en kun je meestal niet meer goed functioneren.

Alle deze vormen van angst, en er zijn nog wel een paar meer te noemen, zorgen ervoor dat je niet meer ‘normaal’ kunt functioneren.

We zouden dan ook beter af zijn zonder deze angsten, ook omdat er meestal geen reden is om angstig te zijn. Ik snap dat het dan voor jou als ‘angstige’ anders voelt, maar in werkelijkheid is het vaak nergens voor nodig. Daarom kun je verderop in dit artikel manieren vinden waarop je die angst kunt verminderen en zelfs overwinnen.

Wat is nou eigenlijk angst?

Laten we verder gaan met de volgende vraag: Wat is angst? Want wat is angst, wat gebeurt er als we voor een spannende situatie staan of als we dingen in ons leven willen veranderen? Of als we de weg oversteken en er komt onverwachts een auto van rechts aan die we over het hoofd hebben gezien?

Puur fysiek bekeken worden op het moment van spanning of directe angst je grote hersenen (die de bewuste processen doen) overgenomen door je kleine, meer instinctief gerichte hersenen. Die kleine hersenen zetten een ketting van reacties in gang: je pupil wordt groter waardoor je beter kunt zien, je ademhaling wordt dieper, je luchtwegen zetten uit en je hart gaat sneller kloppen.

‘Een dapper man (of vrouw:) is niet hij die geen angst voelt, maar hij die zijn angst weet te overwinnen’. ~ Nelson Mandela

Angst en jouw vecht- en vluchtreactie

Dit kun je omschrijven als de vecht- en vluchtreactie. Je bent in een volkomen staat van alertheid: helemaal klaar om weg te gaan van mogelijke pijn.

Tegelijkertijd beginnen hormoonklieren met het afscheiden van diverse hormonen. Adrenaline zorgt voor het in stand houden van het proces van de vergrote pupil, de diepere ademhaling, de uitgezette luchtwegen en het sneller kloppen van het hart. Daarnaast zorgt cortisol ervoor dat er meer glucose in je lichaam wordt gebracht om je spieren meer brandstof te geven.

‘Natrillen’ door jouw angst

Na die primaire reactie nemen je grote hersenen het werk van de kleine hersenen weer over en ontstaat ook bewustzijn: wat is er aan de hand, wat is er gebeurd? Omdat wij normaal gesproken niet gewend zijn dat de kleine hersenen het heft in handen nemen, komt het voor dat we na afloop van een directe spanning of angst verward zijn of in beelden het hele leven voorbij hebben zien flitsen.

Je zou kunnen zeggen dat je qua hersenen functioneren op dat moment tijdelijk uit je normale patroon bent geslingerd. Ook sta je na afloop van een directe spanning of angst vaak nog ‘na te trillen’.

Dit is letterlijk zo omdat de hormonen nog een ‘nalooptijd’ hebben en er nog allerlei stoffen actief of onderweg zijn in je lichaam. Immers, er verstrijkt tijd om alle stoffen via de bloedbaan de juiste plek te laten bereiken. In acute situaties komen die stoffen net ‘te laat’ op de plaats van bestemming en duurt het even voordat het effect is weggeëbd.

Angst, van stopteken naar navigatiesysteem

Het interessante is nu dat dit proces altijd plaatsvindt als er spannende situaties zijn. Of het nu gaat om een auto die onverwacht van rechts komt, pleinvrees, een conflict met je baas, iemand moeten confronteren, je relatie of je dromen waarmaken.

Het enige verschil is dat de eerste reactie van de kleine hersenen in ‘minder’ acute situaties sneller wordt overgenomen door de hormonen. Voor de rest doet je lichaam precies hetzelfde.

Stel je maar eens voor: je gaat naar een sollicitatiegesprek voor een baan die je graag wilt hebben. Hoe voel jij je op het moment dat je naam wordt geroepen en de deur opengaat? Welke lichamelijke reacties vertoon je? Precies, de meeste mensen zullen de hierboven omschreven reactie hebben.

‘Stel je zelf bloot aan je diepste angst; En daarna, heeft angst geen macht meer; En de angst voor vrijheid slinkt en verdwijnt; Je bent vrij’. ~ Jim Morrison

Wat hebben angst en cortisol met elkaar te maken?

Het wordt echter nog interessanter. Het door de bijnieren aangemaakte hormoon cortisol, dat er dus voor zorgt dat er meer glucose naar je spieren gaat, blijft in een aantal gevallen nog langere tijd in je lichaam aanwezig.

Het effect is dat je alerter blijft, al ervaar je dat wellicht als schrikachtiger. Daarbij komt dat cortisol als ‘bijeffect’ heeft dat het je immuunsysteem onderdrukt.

Wie dus chronische angst of stress ervaart in zijn leven, waardoor het hormoon cortisol frequent in je lichaam aanwezig is, loopt een grotere kans om ziek te worden.

Enerzijds omdat het immuunsysteem wordt verzwakt, anderzijds omdat de bijnieren uitgeput raken van de cortisolproductie en dit je hele hormoonhuishouding in rep en roer brengt. Een burn-out is geboren…

Wat betekent dit voor jou?

Aan de ene kant is het briljant van je lichaam dat het je op deze wijze in fysieke zin alert maakt op de uitdagingen in je leven. Anderzijds geldt ook hier: wat kan ik doen om gezond te blijven, om angst, spanning en stress te verminderen?

Je hebt nu door dat elke uitdaging, groot en klein, fysieke gevolgen voor je heeft. Je hebt ook gezien dat het bewuste en onbewuste dienen samen te werken in plaats van tegen elkaar.

“En dat je, om dat voor elkaar te krijgen, lange termijn doelen nodig hebt die je kunt opknippen in kleine, hapklare en lekkere brokken”

Angst, van stopteken naar navigatiesysteem

Met wat je nu te weten bent gekomen, kun je de stap zetten naar het besef dat elke spanning die je voelt, elke angst die in je opkomt, elke emotie die je stress geeft niet per definitie het signaal is om te bevriezen, te vechten of te vluchten.

Sterker nog, wie stress, spanning en angst kan zien als een kompas, als een navigatiesysteem dat aangeeft waar de uitdagingen in je leven liggen, zal angst niet langer als stopteken zien.

Angst wordt in dat geval je kracht, je raadgever die je laat zien dat je op een kruispunt staat en dat er nieuwe mogelijkheden voor je klaarliggen. Waarbij juist het moment dat je stress, spanning en angst ervaart het ideale moment is voor verandering. Omdat je lichaam je op dat moment alle fysieke middelen geeft om de stap daadwerkelijk te zetten.

Aangenomen negatieve geloofsovertuigingen slaan toe

Aan een lang trainingstraject dat wij gaven, nam ook Christien deel. Christien was een vrouw van begin dertig en nam deel aan de training omdat zij met name op professioneel vlak was vastgelopen in een aantal hardnekkige patronen. Al vanaf de eerste dag manifesteerde Christien zich enorm tijdens de training.

Ze liet geen kans onbenut om vragen te stellen. Na gemiddeld drie zinnen ging haar hand weer omhoog en kwam ze met een nieuwe vraag. Ze moest eenvoudigweg alles begrijpen en dat was zo’n patroon voor haar geworden dat ze het zelf niet eens meer doorhad.

Toen wij Christien haar gedrag spiegelden was ze in eerste instantie verbaasd. Ze was zich niet bewust van de overmaat aan vragen die ze stelde en haar vele praten. Toen we er dieper op ingingen bleek dat juist dat vele praten en het ‘moeten’ weten haar in de greep hielden.

Christien had chronisch hoofdpijn, kampte met veel stress, had eczeem en had veel twijfels over de dingen die ze deed. Na enig doorvragen kwam een overtuiging van Christien bovendrijven: ‘ik ben dom’.

Die overtuiging had ze opgedaan in haar jeugd, waar ze van allerlei kanten regelmatig te horen kreeg dat ze dingen niet kon. Ze was dat gaan geloven en het had effect op haar werk.

Ze had heel twijfelend gedrag, was bang om dingen niet te begrijpen en was met een enkele opmerking al van haar stuk gebracht. In haar hoofd hoorde ze letterlijk een stemmetje roepen: ‘Zie je wel, je bent dom!’

Het effect was dat elke nieuwe uitdaging in haar werk haar meer ging tegenstaan en dat de angst die ze ervoer inmiddels chronische vormen had aangenomen waardoor ze lichamelijk steeds ongezonder werd.

Vermijden van situaties en confrontaties uit de weg gaan

Het voorbeeld van Christien maakt duidelijk dat wij veel gedragingen hebben die op de een of andere manier onbewust worden gestuurd door de overtuigingen die we hebben.

Daardoor vermijden we veel situaties en passen we vaak gedrag toe dat in principe helemaal niet nodig is. Zo gaan we confrontaties uit de weg, maken we onszelf kleiner, laten over ons heen lopen, enzovoort.

Dit allemaal om de pijn niet te hoeven voelen van de negatieve overtuiging die er onder ligt, al is die overtuiging nog zo ongefundeerd: we houden immers graag vast aan ons wereldbeeld. Het gevolg is dat we niet de dingen doen die we graag willen, maar volharden in wat we al hebben, gedreven door de angst van verandering.

ANGST is een afkorting

Wij verstaan onder ANGST: Aangenomen Negatieve Geloofsovertuigingen Slaan Toe. Dit houdt in dat onze negatieve overtuigingen of negatieve ervaringen uit het verleden ons het liefst houden in de situatie waar we in zitten. Immers, veranderingen kunnen leiden tot situaties die nog pijnlijker zijn dan de huidige situatie. De pijn van de huidige situatie is in elk geval een pijn die herkenbaar is en je weet wel wat je hebt, maar niet wat je krijgt.