Posttraumatische stress: het ontstaan, de risicofactoren én hulp!

Posttraumatische stress treedt op als je iets naars en ingrijpends meemaakt. Na afloop kun je allerlei stressklachten ervaren. Variërend van spanningen, schrikreacties, angsten, nachtmerries, flashbacks en vermijdingsgedrag. Meestal verdwijnen die klachten na verloop van tijd. Maar soms blijft het trauma je psychisch achtervolgen. Dreig je daardoor de grip op je leven kwijt te raken? De kans bestaat dat je kampt met een posttraumatisch stressstoornis (PTSS), ofwel een angststoornis.

In dit artikel lees je hoe posttraumatische stress ontstaat, de symptomen, risicofactoren en het belang van een tijdige behandeling.

Hoe ontstaat posttraumatische stress?

Iets schokkends meemaken, kan iedereen overkomen. Volgens een artikel in de Journal of Traumatic Stress (2009) is de kans dat je als Nederlander ooit in je leven een trauma oploopt bijna 81%. Een trauma die leidt tot posttraumatische stress kan een ernstig verkeersongeluk zijn, gewelddadige overval, seksueel misbruik of natuurramp.

Maar ook een dierbare die sterft, plotseling ontslag of zelfs een echtscheiding kunnen ernstige stress veroorzaken. Het kan zijn dat je daardoor vervolgens last krijgt van allerlei lichamelijke en geestelijke stressklachten. Dat is helemaal niet raar en ongebruikelijk. Normaalgesproken verdwijnen die symptomen na enige tijd mits je de rust neemt om de nare ervaring te verwerken. Doe je dat niet? Dan ligt het risico dat je een posttraumatische stressstoornis (PTTS) ontwikkelt zo rond de 7,5%.

Wat zijn de symptomen van posttraumatische stress?

De klachten die je hebt na een trauma kunnen erg beangstigend zijn. Hieronder de belangrijkste symptomen:

Herbeleven

Je beleeft het trauma steeds weer opnieuw. Zo kun je last hebben van opdringerige gedachten, nachtmerries en flashbacks. Je voelt, ziet, proeft, ruikt telkens weer wat er gebeurde.

Vermijden

Alles wat met de nare ervaring te maken heeft, ga je uit de weg. Je mijdt bepaalde mensen, de plek, wilt er niet over praten, sluit je af voor anderen en/of ontkent wat er is gebeurd. Op die manier probeer je alles wat met het trauma te maken heeft te verdringen. Ook vluchten in alcohol, drugs of werk komt voor.

Gedrag en gevoel

Posttraumatische stress uit zich ook in gedrag en gevoel. Zo kun je last hebben van een kort lontje, gespannen zijn en je opgefokt voelen. Ook schrikkerig en angstig zijn, is normaal. Daarnaast kunnen boosheid, minderwaardigheid, somberheid, slecht slapen en concentratiestoornissen optreden.

Heb je langer dan een maand na de schokkende ervaring nog steeds last van bovenstaande stressklachten? Wordt je dagelijkse functioneren erdoor belemmerd? Dan bestaat de kans groot dat je een posttraumatische stressstoornis hebt. Wil je weten hoe het met je is gesteld? Vul dan de Trauma Screeninglijst (AMC Psychiatrie) om zicht te krijgen op je psychische gesteldheid.

Risico’s om PTTS te krijgen

Dat een ingrijpende ervaring posttraumatische stressklachten geeft, is bekend. Echter, waarom de ene persoon een angststoornis ontwikkeld en de ander niet, is niet duidelijk. Wel zijn er een aantal extra risico’s te noemen die PTTS in de hand werken, namelijk:

Geslacht

Vrouwen lopen 2-3 keer meer risico op PTSS als mannen. De verhouding is 20% om 8%.

Individuele kwetsbaarheid

Sommige mensen staan sowieso angstiger in het leven en zijn emotioneel kwetsbaarder. Een achtergrond met psychische aandoeningen en gedragsproblemen op jonge leeftijd kunnen meespelen bij het ontwikkelen van een angststoornis.

Werk

Bepaalde beroepsgroepen brengen ook meer gevaren met zich mee en hebben daardoor meer kans op een trauma. Enkele voorbeelden daarvan: brandweerlieden, treinmachinisten, politieagenten, buschauffeurs, militairen, hulpverleners, ambulancepersoneel en verpleegkundigen.

Sociale steun

Ook de afwezigheid van sociale steun en gebrek aan erkenning voor wat je hebt meegemaakt, kan PTTS in de hand werken. Terwijl juist veel steun krijgen uit je omgeving het genezingsproces stimuleert.

Behandeling van PTTS

Heb je te maken met een posttraumatische stressstoornis? Dan is het goed om hulp te zoeken, want het verdwijnt niet vanzelf. Gelukkig zijn er tegenwoordig diverse behandelmethoden die je helpen je stressstoornis te overwinnen. Zo is er traumagerichte psychotherapie. Een voorbeeld daarvan is cognitieve gedragstherapie. Hierbij word je blootgesteld aan het trauma door de nare gebeurtenis opnieuw te beleven aan de hand van gedachten, fantasieën en herinneringen.

Verder is er de laatste jaren veel aandacht voor Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) en Beknopte Eclectische Psychotherapie voor PTSS (BEPP). Deze laatste twee behandelwijzen zijn een combinatie van verschillende therapieën waaronder ook cognitieve gedragstherapie. Van degenen die een psychotherapiebehandeling ondergaan, blijkt uiteindelijk zo’n twee derde van de patiënten te herstellen.

Zoek tijdig professionele hulp

Krijg je met posttraumatische stress te maken? En duren je problemen langer dan een maand? Zoek dan hulp. De kans dat de stressstoornis alsnog vanzelf weggaat is klein. De helft van de mensen die met PTSS te maken krijgt, heeft er namelijk jarenlang last van.

Wil je meer informatie over posttraumatische stress, de angststoornis en behandelingen? Of vermoed je dat je ermee te maken hebt? Neem dan contact op met je huisarts, therapeut of psycholoog.