Hoe vergroot jij jouw assertiviteit?
Je assertiviteit vergroten is voor veel mensen een probleem waar ze dagelijks mee te maken hebben. Denk daarbij maar eens aan de baan die je hebt. In de meeste functies ben je afhankelijk van je collega’s. Je hebt informatie van ze nodig en zij van jou. Soms op momenten dat het jou of hen niet uitkomt.
Ook in de sociale sfeer is het prettig je wensen zo nu en dan duidelijk over te brengen, bijvoorbeeld naar je partner toe of naar een goede vriend of kennis van je.
“Eigenlijk kan assertief gedrag in alle situaties in het dagelijks leven van pas komen”
Assertiviteit vergroten d.m.v. vragen stellen
Bij assertief gedrag gaat het vaak om het stellen van vragen. Jezelf de ruimte gunnen betekent dat je in staat moet zijn om te vragen wat je wilt. Veel mensen zijn bang voor een weigering wanneer ze iemand om een gunst vragen. Dit proberen we dan op te lossen door maar niets te vragen want daarmee voorkomen we een weigering.
Jammer! Want daarmee loop je de kans mis op een gunstig antwoord die jou de ruimte geeft waar jij kennelijk behoefte aan hebt. Veel kansen en mogelijkheden gaan aan mensen voorbij. Simpelweg omdat ze er niet om durven te vragen. Zonde toch?
Is het jou overkomen dat je moeite had om een vraag te stellen en dat je op het moment dat je de vraag stelde met open armen werd ontvangen? Dit is mij ook regelmatig overkomen. Een voorbeeld om dat te verduidelijken:
Assertiviteit vergroten voorbeeld #1
Bij mijn allereerste werkgever ging ik de taken overnemen van een andere collega. Ik had het zelf al behoorlijk druk in deze periode en moest dus tijd vrijmaken om ingewerkt te worden voor de nieuwe taken die op mijn bordje kwamen te liggen. Dit betekende overwerken.
Ik vroeg me af of ik recht had om deze overuren te declareren. Maar meteen nadat deze eerste gedachte in mij opkwam liet ik allerlei negatieve gedachten de revue passeren. Het is niet normaal dat je overuren declareert! je zult je werkzaamheden wel niet goed op elkaar hebben afgestemd! Andere mensen declareren ook geen overuren!
Uiteindelijk besloot ik het toch te vragen. En het antwoord van mijn leidinggevende was simpel. ’Oh ja, die mag je van mij wel declareren hoor.’
“Durf gewoon te vragen wat je wilt, zonder je zelf druk te maken over het antwoord!”
Waarom vragen we dan toch niet altijd wat we willen vragen?
Door beperkende en onjuiste ideeën vragen we meestal niet wat we willen. In sommige gezinnen wordt het stellen van vragen ontmoedigd. Kinderen die vragen worden overgeslagen is een bekende zin die je vaak op basisscholen van je leraar of thuis van je ouders hoorde. Of we leren van onze ouders dat we ‘niet te brutaal mogen zijn’. Dat je altijd tevreden moet zijn met wat je hebt. ‘Je kunt het beste altijd je mond houden’ wordt je aangeraden.
“Zo kun je helaas als kind het idee creëren dat jouw wensen er niet toe doen en sterker nog dat jij degene bent die altijd klaar moet staan voor anderen. Jezelf wegcijferen staat voorop”
Kinderen die te vaak ervaren dat ze niet serieus ervaren worden, trekken de foute conclusie dat ze minderwaardig zijn en niet het recht hebben om voor zichzelf op te komen.
Toch is de lijst met dingen waar je om zou mogen kunnen vragen groter dan je denkt. Je kunt vragen om informatie, steun, liefde, troost een promotie en veel meer. Vragen staat vrij!
“Vragen stellen vergroot je aanzien en zelfvertrouwen!”
Je laat ook zien dat je er bent en dat ze ook aan jou kunnen denken, bijvoorbeeld voor die vrijgekomen functie bij je werkgever.
Angst belemmert het stellen van vragen
Door eerdere negatieve, pijnlijke of schaamtevolle ervaringen kun je bang worden om moeite te doen voor de dingen die je diep van binnen echt wilt. Stel dat je wens afgewezen wordt. Dat mensen het een rare vraag vinden, dat je voor schut staat of dat anderen er misbruik van maken.
“Angst voor vragen maakt passief en in plaats van te vragen wat je wilt, stop je alle energie in het ‘afschermen’ van je wensen tegen alle zelfbedachte ‘tegenstanders”
Bij angst voor vragen haal je twee dingen door elkaar. De vraag en het antwoord. Je gooit ze allebei op één hoop en doet alsof ze allebei hetzelfde zijn.
Stel dat jij een vraag stelt en als antwoord krijg je een afwijzing of je vraag wordt gekleineerd of belachelijk gemaakt. Zegt deze reactie dan iets over jou als vraagsteller of zegt het iets over degene die negatief op jouw vraag reageert? Wordt jouw vraag minder waardevol omdat de ander er afwijzend op reageert?
Probeer het antwoord los te koppelen van de vraag, zo kun je jouw angst voor vragen aanzienlijk verminderen. Een vraag blijft een vraag. Los van wat er mee gebeurt.
Een vraag die alleen maar bevestigend beantwoord kan of mag worden, is geen echte vraag, maar meer een eis. Echte vragen kunnen op ontelbare verschillende manieren beantwoord worden.
Wanneer je van te voren bedenkt dat een vraag ook ontkennend beantwoord kan worden dan is er niets aan de hand. De vraag wordt er niet minder belangrijk of waardevol door. Als je maar lang genoeg door blijft vragen, kom je vanzelf het goede antwoord tegen.
Assertiviteit vergroten voorbeeld #2
Je hebt gereageerd op een vacature, maar je hoort er maar niets over. Je piekert over de reden waarom je nog niets hebt gehoord en vraagt jezelf af: moet ik niet even gaan bellen naar de status ervan.
Maar terwijl dit in je opkomt komen er tegelijk allerlei negatieve gedachten in je op. ‘Het is stom als je belt, want als er nieuws zou zijn hadden ze echt wel een terugkoppeling gegeven.
Of: ‘Het lijkt nu alsof ik de functie wel heel graag wil. Dit komt een beetje wanhopig over. ’Zo blijf je de hele dag nadenken over deze situatie. Uiteindelijk besluit je toch te bellen. Je realiseert je dat je in het ergste geval te horen kunt krijgen dat ‘er nog steeds geen duidelijkheid is over de invulling van de vacature’.
Wat blijkt? Er was een antwoord op je sollicitatie maar de persoon in kwestie was er nog niet aan toegekomen om jou daarop een antwoord te geven.
Uit onwetendheid zien we bepaalde vragen over het hoofd
Veel mensen beseffen in de verste verte niet wat voor hen beschikbaar of mogelijk is. Niet iedereen leert van zijn ouders of op school dat het stellen van vragen belangrijk is. Pas als je er iets over leest, hoort of ziet, kun je je gaan realiseren dat het helemaal niet zo vreemd is om je vragen en wensen te uiten.
Wist je bijvoorbeeld dat je op bijna alles wat je koopt, korting kunt vragen? Hoe meer mensen een product aanbieden, hoe groter de kans wordt dat ze bereid zijn iets van hun vraagprijs af te doen.
Maar dan moet je er wel eerst naar vragen, want meestal biedt een winkelier deze korting niet uit zichzelf aan. Je krijgt niet altijd waar je om vraagt, maar vraag je niets dan krijg je het ook nooit.
Wat is nu een goede vraag?
Je hebt het recht om te vragen wat je wilt. Maar realiseer je ook dat anderen het recht hebben om nee te zeggen. Er blijft altijd een spanningsveld tussen jou wensen en die van een ander. Laat je hierdoor niet ontmoedigen. Zie het als een uitdaging om tegen eventuele weerstanden in te gaan, waar het nodig is om te onderhandelen en toch gewoon jouw wensen en behoeften kenbaar te maken.
Gebruik bij voorkeur het woord ik wanneer je vraagt wat je nodig hebt. Vervang zinnen als: Jij moet nu toch wel weten wat ik wil, het is toch overduidelijk wat hier nodig is, als u een beetje gevoel had zou u mij…
Zeg liever gewoon ‘ik zou het prettig vinden’ of ‘ik heb dat nodig’ of ‘ik heb daar behoefte aan’. Door rustig ‘ik’ te zeggen kom je directer en sterker over, maak je de ander precies duidelijk wat jij wilt en wat hij/zij kan verwachten. Niemand hoeft ernaar te raden. De ander kan toegeven of weigeren en eventueel over jouw wensen onderhandelen.
“De opbouw van een vraag bestaat uit een paar ingrediënten. Je gebruikt (1) de naam van de ander (2), wat je wilt (3) waarom je het wilt (4) wanneer je het wilt. Em om de boodschap prettiger te maken eindig je met, (alvast) bedankt!”
De manier waarop je een vraag formuleert heeft meestal effect op de ander. Je vergroot je kansen op succes door je vragen positief, specifiek en direct te houden. In onderstaand voorbeeld gebeurt dit duidelijk niet:
Assertiviteit vergroten voorbeeld #3
Ik was een weekendje weg met een goede vriend van me. Zoals wel vaker gebeurt tijdens vriendenweekendjes ontstond er wat irritatie. Op een gegeven moment wilde ik geld uit een geldautomaat halen, toen plotseling mijn pinpas niet bleek te werken.
Vlak daarvoor ontstond er wat irritatie tussen ons beide. Deze zat mij nog erg hoog. Ik vroeg mijn vriend vervolgens om zijn pinpas en deed dat op een wat botte manier door te zeggen ‘nou, geef jouw pinpas maar dan!’. Je zult begrijpen dat mij deze manier van vragen niet in dank werd afgenomen.
“Uit bovenstaand voorbeeld blijkt dat een negatieve vraag een negatieve reactie oproept. Door vragen negatief en indirect te stellen dwing je de ander in de verdediging”
Klik hier en bekijk het artikel over de Roos van Leary nog eens. Zo krijg je een beeld van welke manier van communiceren het beste bij een situatie past.
Verschillende soorten vragen
Met de volgende vragen moet je iets voorzichtiger omgaan, omdat ze ook averechts kunnen werken of de ander kunnen irriteren.
- Sturende vragen
Wanneer je een snel resultaat wilt, kun je sturende vragen stellen. Eigenlijk zijn het geen echte vragen, maar meer overtuigingen of meningen. De ander kan een sturende vraag bijna alleen maar bevestigend beantwoorden. Denk even terug aan voorbeeld 1. Een voorbeeld van een sturende vraag zou kunnen zijn: ‘Iemand die vaak overwerkt zou eigenlijk deze uren moeten declareren vind je ook niet?’
- Suggestieve vragen
Een suggestieve vraag is een vraag die het antwoord suggereert en daardoor heel misleidend kan zijn. Suggestieve vragen hebben als voordeel dat ze minder direct of agressief zijn dan sturende vragen, maar kunnen tot behoorlijke irritatie leiden bij de ontvanger.
Assertiviteit vergroten voorbeeld #4
Een leidinggevende stelde mij ooit de volgende vraag nadat ze het niet eens was over de manier waarop ik een probleem had aangepakt. ‘Vond je dit nou de beste manier om het aan te pakken?!’
De leidinggevende uit voorbeeld 4 gebruikt een vervelende manier van communiceren. De vraag lijkt niet direct en niet negatief gesteld, maar dat is het eigenlijk wel.
Ook al spreekt de leidinggevende niet letterlijk de woorden ‘je hebt het verkeerd gedaan’. Dit is wel wat ze eigenlijk tegen mij probeerde te zeggen door middel van deze suggestieve vraagstelling. Het wekte enorme irritatie op bij mij.
Ik kon ook eigenlijk geen juist antwoord geven op deze vraag. Ze had beter kunnen zeggen. ‘Om nog even terug te komen op het probleem, misschien was het verstandiger geweest als je het op deze manier had aangepakt. ‘Zou je het de volgende keer op deze manier kunnen doen?’
Negatieve, manipulatieve of moralistische vragen roepen weerstand, wrok of schuldgevoelens op. Als je het lastig vindt om een vraag positief te formuleren, kun je de vraag die je in gedachten hebt misschien eerst hardop aan jezelf stellen. Ga vervolgens na wat voor gevoel de vraag oproept. Probeer verschillende formuleringen uit en kies welke je het meest aanspreekt.
- Voor de hand liggende vragen
Bij voor de hand liggende vragen breng je ‘algemene feiten’ die de ander alleen maar kan bevestigen, omdat hij niet graag dom wil lijken of in een uitzonderingspositie wil komen. Bij voorbeeld 1 zou dat kunnen zijn: ‘Iedereen weet toch in het bedrijf dat overuren uitbetaald worden?’
- Keuzevragen
Aan mensen die geneigd zijn je vragen te ontwijken of er eindeloos over in discussie gaan, kun je zogenoemde keuzevragen stellen. Je hebt bijvoorbeeld al meerdere keren tegen je partner gezegd dat je een gesprek met hem/haar wilt.
Je zou dan kunnen zeggen: ‘Wil je er vanmiddag of vanavond over praten?’ Met een keuzevraag geef je de ander twee alternatieven, die jou bij het gewenste resultaat brengen. De ander heeft op deze manier minder kans om in discussie te gaan.
- Een reeks van vragen
Wanneer je extra duidelijk aan de ander wilt maken waarom je een vraag stelt en je argumenten kracht bij wilt zetten, kun je je vragen verzwaren.
Je stelt dan niet een enkele vraag, maar een reeks vragen om het antwoord te ‘verzwaren’. Je stelt een reeks van vragen zonder te pauzeren. Je bouwt je vragen op naar een finale waarde ander lastig onderuit kan.
Assertiviteit vergroten voorbeeld #5
Stel: je wacht al heel lang op een antwoord van een sollicitatie op een functie dat via een uitzendbureau is uitgezet. Jouw contactpersoon bij het uitzendbureau is nogal laks. Ze reageert niet op jouw telefoontjes en als ze al reageert blijft ze maar roepen dat ze het gaat navragen. Dit laat ze vervolgens na.
De volgende keer dat je belt, zou je kunnen besluiten om een reeks van vragen op haar af te vuren. Gaat u altijd zo om met sollicitanten? ‘En denkt u dat het leuk is om zolang te moeten wachten op een antwoord? Ik bedoel, vind u dit een normale manier van werken.
Natuurlijk moet je wel voorkomen dat je hier niet in doorslaat. Als je te veel vragen afvuurt en je zet daarbij een harde stem op, kan het als agressief overkomen. Jouw contactpersoon heeft dan het recht om hierin in verdediging te gaan. Je schiet dan je doel voorbij.
