Hoe werkt humor?
De psychologie van humor: Hoe werkt humor eigenlijk?
Mensen vragen ons regelmatig waarom onze podcast zo succesvol is. Daar zijn drie ingrediënten voor:
- Het is kort en overzichtelijk
- We hebben altijd wel een paar goede takeaways
- De humor die wij graag gebruiken
Niet iedereen gaat even goed op onze humor. Moet het nu echt zo flauw? Anderen zeggen juist dat de humor er juist voor zorgt dat de podcast zo lekker luchtig wordt.
Humor, daar gaan we het over hebben. We hebben er een anonieme vraag over gekregen:
“Ik beluister en bekijk jullie podcast, maar word wel eens afgeleid door de grapjes die tussendoor worden gemaakt. Ik vind humor belangrijk, maar het heeft ook altijd een functie. Bijvoorbeeld spanning verminderen, verbinding met elkaar maken, iets relativeren, zelfspot of iemand afzeiken. Mijn vraag is: hoe werkt humor, waarom is het er en kun je ook leren om de humor van iets inzien? En wat zou er gebeuren als jullie geen grappen meer zouden maken?’
De verschillende functies van humor
Er is veel onderzoek gedaan naar de functie van humor. Het heeft een hele sociale functie en je kunt er op allerlei manieren mee omgaan.
Voor Albert werkt humor vooral heel verbindend. Dankzij humor kun je je blijheid delen met andere mensen. Dat werkt via spiegelneuronen. Als je ziet hoe blij iemand anders is, is het heel lastig om zelf niet blij mee te reageren. Humor zorgt daarom voor een positieve verbinding.
Op een bepaalde manier kan humor ook beschermend werken. Bijvoorbeeld door jezelf via zelfspot wat naar beneden te halen. Door zelfspot te gebruiken, leg je de lat wat lager voor jezelf. Je maakt het veilig voor jezelf. Zo kan de realiteit alleen maar meevallen.
Wanneer je lacht om een grap van iemand anders, geef je die andere een soort goedkeuring. Je bevestigt dat je je herkent in hetzelfde referentiekader. Dat je dezelfde opvattingen deelt.
Het overkomt je waarschijnlijk regelmatig dat je eigenlijk niet moet lachen om wat iemand zegt, maar dat je toch om de situatie lacht, zodat je de druk van het gesprek kunt halen. Zelfspot kan je daarbij helpen, doordat je laat zien wat jouw referentiekader is.
Een andere functie van humor is controle. Als iets te dichtbij komt of iets te spannend wordt, kun je humor gebruiken als afleiding. Door humor haal je de spanning eraf en houd je het veilig voor jezelf.
Wanneer we humor gebruiken in onze podcast, heeft dat ook een functie. Met humor zorgen we ervoor dat we een patroon doorbreken. Zo herpakken we de aandacht van de luisteraar. Daarnaast zorgt humor ervoor dat je onze podcasts beter onthoudt. Wanneer je lacht, heb je je lichaam letterlijk in een andere staat gebracht, waardoor je dingen beter onthoudt.
Het is goed om voor jezelf eens na te gaan waar je humor zelf voor inzet. Zeg je dingen uit spontane blijheid? Of gebruik je humor omdat je aan het afleiden bent en de situatie onder controle wilt houden?
Humor als wapen
De functie van humor is niet altijd positief. Soms wordt het ook ingezet als wapen. Zo wordt er soms op tv iemand ‘geroast’, zoals ze dat noemen. Hij wordt compleet afgezeken. Humor wordt dan heel bijtend.
Albert vindt het een raar fenomeen. Hij houdt er niet van om humor als wapen te gebruiken en mensen te kwetsen. Sommige mensen smullen er juist van. Voor Tonny ligt het aan de voorwaarden. Zo’n roast op tv is van tevoren afgesproken. Dan weet je dat het niets persoonlijks is.
Humor als wapen wordt erger wanneer het wél iets persoonlijks is. Sommige mensen gebruiken humor om iets te zeggen wat ze eigenlijk niet durven zeggen. Door er een grap over te maken, zeg je het stiekem toch.
Misschien heb je een collega met een bepaalde gedragseigenschap die jij irritant vindt. Je durft er niets van te zeggen. Daarom overdrijf je het en zeg je het in de vorm van een grap. Stiekem hoop je dat de boodschap duidelijk is.
Tonny gebruikt deze vorm van humor soms tijdens een date. Je weet dan van tevoren nog niet zo goed wie de andere persoon is en durft nog niet je ware kleuren te laten zien. Daarom houd je het allemaal wat netter. Door een grapje te maken, kun je wat spanning in het gesprek brengen of kijken of je een bepaalde grens over kunt. En mocht het niet goed vallen, kun je je altijd beroepen op het feit dat het een grapje was.
Humor is een hele makkelijke manier om iets te zeggen wat je eigenlijk te spannend vindt om te zeggen. Een grap is vaak best onschuldig. Dat maakt het makkelijker om een serieus punt te maken. Humor wordt zo een hele nuttige vorm van communiceren. Maar het moet geen verdedigingsmechanisme worden.
De wetenschap achter humor
Natuurlijk zijn er allerlei wetenschappers die humor compleet hebben onderzocht. Zo blijkt bijvoorbeeld uit onderzoek dat humor te verdelen is in vier stijlen. Deze vier humorstijlen zijn gebaseerd op twee assen. Van negatief tot positief. En van individueel tot sociaal. Zo krijg je vier kwadranten: de vier verschillende soorten humor.
Zelfbevestigende humor
Deze vorm van humor is individueel en positief. Het laat zien dat je het heel leuk met jezelf kunt hebben. Je kunt om elke grap lachen, vooral die van jezelf.
Verbindende humor
Ook hier zit je aan de positieve kant, maar hier zit je niet zozeer op jezelf gericht, maar meer op de ander.
Zelfdestructieve humor
Deze is op jezelf gericht en negatief. Met deze vorm van humor haal je jezelf voortdurend naar beneden. Een soort lowballing, zodat mensen niet te veel van je verwachten. Dat voelt veilig. Je ziet je eigenwaarde onvoldoende en houdt het zo klein en onschuldig mogelijk.
Agressieve humor
Gericht op de buitenwereld en vooral negatief. Je zet humor in als wapen. Het is vooral cynisch, hard en bijtend. Het wordt vooral gebruikt om mensen af te katten. Te plagen. Dat geeft je zelf een goed gevoel. Als je de ander te kakken zet, kun je jezelf erboven plaatsen. Ook hier is vaak weinig eigenwaarde aanwezig. En als je dit blijft doen houd je weinig mensen over in je omgeving.
De voordelen van humor
Het grote voordeel van humor, is dat het helpt om te ontladen. Humor maakt allerlei positieve stofjes aan, zoals dopamine. Dit zorgt er op zijn beurt voor dat je ontspant en dat stress vermindert.
Dat humor spanning weghaalt, blijkt uit een onderzoek waarbij mensen hun hand in een beker ijswater moesten steken. Mensen hielden dit veel langer vol wanneer ze werden afgeleid met humor dan wanneer ze werden afgeleid met iets anders. Hieruit blijkt dat humor zelfs pijn kan verminderen.
Een ander voordeel van humor is dat het sterk bijdraagt aan het verhogen van je immuniteit. In deze tijd vliegen de adviezen om een gezond immuunsysteem op te bouwen je rond de oren. Aan de andere kant is er veel angst in de media. Die angst staat haaks op het sterk houden van je immuunsysteem.
Je immuunsysteem verbeteren doe je niet alleen door groene smoothies te drinken en af en toe een worteltje te eten. Een van de krachtigste manieren om je immuunsysteem te verbeteren, is in contact zijn met andere mensen en positief blijven. Als je je blij en opgewekt voelt, bijvoorbeeld dankzij humor, vermeerderen de cellen in je immuunsysteem en ben je minder vatbaar voor virussen.
Kun je humor leren?
Als je om iemand lacht, geeft dat de ander een goed gevoel. Je geeft je bevestiging aan de ander en zegt als het ware: ‘Ik keur jou goed. Wij hebben een klik en passen bij elkaar’. Neem jezelf daarom eens voor om wat vaker te lachen met andere mensen.
Je hoeft heus niet te gaan acteren en te doen alsof je iets grappig vindt. Word je er vooral bewust van. Durf hardop te lachen, want daarmee doe je de ander een groot plezier.
Tonny merkt dat er minder ruimte is voor humor wanneer hij gespannen is en zich niet zo zelfverzekerd voelt. Veel grappen durft hij dan niet te maken. Of ze komen niet eens in hem op. Daardoor lopen gesprekken minder goed en maakt hij minder connectie. Door in zo’n situatie tóch grappen te maken, krijg je vanzelf meer zelfvertrouwen. Zo kun je het dus omdraaien.
Wat we je vooral willen meegeven, is: ‘Maak eens wat vaker een grap’. En lach eens wat harder om de ander.