Stress in het verkeer; lees 5 tips van de filetherapeut

Stress in het verkeer, of filestress, kan op termijn serieuze gezondheidsklachten geven. Aan verkeersopstoppingen kan je weinig doen. Maar je hebt wel invloed op de manier hoe je er mee omgaat. Ontdek de 5 waardevolste tips voor onderweg.

Filestress lijkt onvermijdelijk.

Volgens de VerkeersinformatieDienst (VID) is de omvang van de files in 2015 met ruim 25% toegenomen. Ook de ANWB verwacht door de aantrekkende economie voorlopig geen verbetering op de Nederlandse wegen. Naast de gestegen welvaart, speelt ook het veranderende klimaat een belangrijke rol. Want ook het aantal regendagen is volgens de rijksoverheid de afgelopen 100 jaar met 27% gegroeid. Door deze feiten is het niet te verwachten dat het op korte termijn weer rustig gaat worden in het verkeer. Wanneer je daar dagelijks mee te maken hebt, dan kan de stress en de bijbehorende frustraties je op termijn behoorlijk dwars gaan zitten.

Als extra service voor hun luisteraars in het verkeer, heeft BNR- nieuws radio mij gevraagd als ‘Filetherapeut’ om wekelijks ontspanningstips te geven in hun programma Spitsuur. In deze blog wil ik met plezier een aantal met je delen. Volgens mij zijn de oefeningen zeker ook toepasbaar als je niet zit ingeblikt op het asfalt.

De vier stressreacties in de file

Wanneer je vast komt te staan in de file, kan je op vier verschillende manieren reageren:

• Fight

Je kunt woest op het stuur of je dashboard gaan bonken. Het is heel verleidelijk om de hele wereld te vervloeken. Bovendien kan je lekker mopperen op al die mede wegebruikers die altijd weer op het verkeerde moment en op de ongewenste plaats met hun auto in de weg staan.

• Flight

Zeker de notoire filerijder heeft het zeker al eens geprobeerd; de verstopte autowegen te vermijden. Via sluiproutes, binnenwegen, vluchtstroken en benzinestations wordt krampachtig geprobeerd om het voertuig nog enigszins rijdende te houden.

• Freeze

Wanneer je in de ‘ Freeze-modus’ zit, dan kan je vervallen in een soort doelloze apathie. De verveling slaat toe. Je bent niet meer instaat om nog wat energie vrij te maken. Je ondergaat de lange rij auto’s met een meewarig gevoel van zelfmedelijden; Het is nu eenmaal zo en het hoort er nu eenmaal bij…’

• Flock

‘ Flocken’ is ook een stressreactie die wordt omschreven als steun zoeken bij je mede lotgenoten. Dit uit zich vooral in de vorm van (be)klagen. Via allerlei communicatiemiddelen en Social Media, wordt begrip gevraagd voor jouw benarde situatie.

Alle bovenstaande stressreacties zullen je misschien in eerste instantie het gevoel van controle en houvast geven. Maar op de lange termijn gaan ze je er niet de rust van ervaren waar je zo naar verlangt.

Tip 1: Oefenen in acceptatie

In alle, ja, in echt álle gevallen valt het te verkiezen om de files zonder mitsen en maren te accepteren. Ook zal het zeker niet altijd zijn wat jij graag zou willen. Misschien wel vaker niet dan wel. Maar wat is je alternatief? Steeds ingaan tegen de realiteit is het enige alternatief en dat is wat velen van ons geneigd zijn te doen. Maar van het voortdurende gevecht dat je levert, word je niet alleen doodmoe, je bereikt er ook niets zinnigs mee. Sterker nog, de kans is aannemelijk dat de situatie voortduurt en jij erin blijft hangen door steeds met de naald door dezelfde groef te gaan.

Wellicht heb je de illusie dat je door niet te accepteren enige controle kunt uitoefenen, of dat vechten de enige manier is om verandering en dus winst te boeken. Want acceptatie betekent dat jij je erbij neer zou leggen. Dat nooit, denk je. Als je deze denkwijze echter nader zou onderzoeken, kom je tot de conclusie dat je uiteindelijk geen enkele controle hebt. Het leven ontvouwt zich, laat zich niet sturen en meestal komt er pas ruimte voor verandering als jij je handen ervan afhoudt. Het is goed je te realiseren waar je wél en waar je absoluut niet iets aan kunt doen.

Je kent vast de prachtige wijsheid van het gebed The Serenity Prayer van de Amerikaanse theoloog Reinhold Niebuhr:

‘God give me strength to accept the things I cannot change,
the courage to change the things I can,
and the wisdom to know the difference.’

Tip 2: Wees ‘mindfull’  in de file

Een goede manier om te starten met ‘gedachteloosheid’ in de file, is om al je handelingen met net iets meer aandacht uit te voeren. Liefst met al je zintuigen bewust in het hier en nu. Bijvoorbeeld bij het drinken uit een flesje water; kijk, ruik, proef, voel en hoor dan hoe je dat ‘smaakwater’ naar je lippen brengt. Voel  jouw handen bewust aan het stuur, ervaar de aanraking, ruik het interieur, hoor de motor, enzovoort. Door 10% meer aandacht naar jezelf te brengen, is de omgeving minder dominant aanwezig. Daardoor wordt het al wat stiller vanbinnen.

Pas als je dit voldoende geoefend hebt, kun je het volgen van je ademhaling eraan toevoegen. Tijdens je adempauze zijn er geen gedachten. Blaas eens wat nadrukkelijker uit. Wacht dan een paar seconden en voel hoe de adem vanzelf je lichaam binnenstroomt. Je hoeft geen adem te halen. Als je ontspant, wordt de adem automatisch bij je gebracht. Je bent al ín de adem. Het enige wat je wordt gevraagd, is uit te ademen en rustig af te wachten wat komt. Door deze ademoefening een aantal malen per dag te doen, merk je al dat er steeds meer ruimte in je hoofd komt. Er zijn dan minder gedachten. Ook geen positieve, want als alles stil is, heb je die niet meer nodig.

Tip 3: Geef jezelf extra energie met een portie humor

Lachen is gezond, dat weet iedereen. De laatste tijd lijkt spontaan lachen echter steeds minder vaak voor te komen. Hoewel de ‘humor op straat ligt’ lijken grappen steeds cynischer of sarcastischer te worden. Kinderen lachen gemiddeld zo’n vijftig keer per dag, ze hebben plezier met elkaar en lachen om de simpelste dingen. Volwassenen halen amper vijf keer per dag. Het lijkt wel of serieusheid meer wordt beloond naarmate je ouder wordt… Volgens onderzoeker dr. Lee Berk van de Loma Linda-universiteit lachten mensen rond 1950 gemiddeld nog zo’n 20 minuten per dag. Dat is inmiddels gedaald naar nog maar 6 minuten per dag.

Het lichamelijk effect van lachen

Professor William Frey, psychiater aan de Stanford-universiteit, ontdekte dat 5 minuten lachen een verhoging van de hartslag geeft tot wel 130 slagen per minuut. Dit betekent dat de bloedcirculatie enorm wordt gestimuleerd. De productie van het stresshormoon adrenaline wordt verlaagd. De productie van ‘gelukshormonen’ (neurotransmitters in de vorm van endorfine) neemt al toe na 90 seconden glimlachen.

Luister in de auto naar een gezellige radiozender of  neem een conference op en speel die via je MP3- of CD-speler

Tip 4: Je lichaamshouding is van invloed op je stemming

Probeer eens de volgende oefening wanneer je stilstaat in de file:

Kijk schuin naar links- of rechtsboven. Vorm tegelijkertijd een grote, brede glimlach van oor tot oor, zelfs als je daar geen reden voor hebt. Probeer, terwijl je dit ongeveer 20 seconden doet, eens zonder iets aan je mimiek te veranderen aan iets negatiefs te denken of wees eens depressief. Moeilijk, hè?

Nu het tegenovergestelde:

Laat je hoofd hangen, mondhoeken naar beneden. Zucht eens diep en laat je schouders zakken. Denk nu opgewekt en blij. Lukt dat? Met deze oefening wordt dus heel voelbaar dat je met je lichaamshouding en mimiek je stemming kunt beïnvloeden. Moraal van dit verhaal: minstens ieder kwartier dat je in de file staat 90 seconden lachen of glimlachen.    

 Tip 5: Pieker je suf op de afgesproken tijd

Wanneer je stilstaat in de file kan het heel verleidelijk zijn om in je hoofd te gaan malen. Piekeren kost veel meer energie dan je lief is. Met name de gedachten die steeds maar terugkomen omdat ze niet zijn afgerond. Denk maar eens terug aan een lastig gesprek, waarin je misschien niet helemaal de waarheid hebt gezegd. Dan komt die conversatie nog eindeloos terug in je hoofd, met de gedachten wat je eigenlijk allemaal nog meer had willen zeggen. Zo zijn er waarschijnlijk nog andere repeterende hersenspinsels waarvan je geen afscheid lijkt te kunnen nemen. Hoe zit het met de klusjes op je todolijstje, die maar blijven staan als je ze niet aanpakt? ‘O ja, ik zou eigenlijk de zolder nog moeten opruimen. Het wordt nu toch wel hoog tijd dat ik mijn administratie weer eens bijwerk. Ik kan het bellen van die persoon nu niet meer uitstellen.’

‘ Losse eindjes kosten veel energie’

Het is vooral deze unfinished business die enorm veel vitaliteit bij je wegtrekt. Kleine of grote emotionele indrukken die niet zijn uitgedrukt, blijven aandacht vragen. Steeds als je een opkomende irritatie wegslikt of de opwellende tranen achter je ogen wegwrijft, krijg je een hypotheek op je lichaam waarvan je geen schuld aflost.

Onbewust blijft je brein gedachten afvuren dat er nog een bepaalde actie van je wordt gevraagd. Zolang je niet tot handelen overgaat, blijf je malen. Nu kan het zijn dat je die bewuste stap nog niet kan, niet wilt of niet durft te nemen. Dan is het zinvol om die steeds terugkerende gedachten tot rust te brengen. Als een bepaald thema de hele dag door je hoofd speelt, spreek dan met jezelf een ‘piekeruurtje’ af. Bijvoorbeeld, iedere keer als die gedachte bij me opkomt, zeg ik tegen mezelf: ‘Vanmiddag tussen 17.00 en 18.00 uur sta ik mezelf toe om me helemaal suf te denken over dit thema.’ Uiteraard komen die gedachten ook buiten die tijden bij je op. Verzoek jezelf dan vriendelijk maar dringend om er op de afgesproken tijd op terug te komen.

Tot slot

Ik hoop dat je met deze tips de toenemende filedrukte beter kunt hanteren. Schrijf hieronder wat je zelf doet om de kalmte te bewaren ( Dat geldt natuurlijk ook voor alle Openbaar Vervoer reizigers)

En je doet mij en heel veel andere mensen een plezier wanneer je dit blog deelt door op één van de Social Mediaknoppen te klikken 🙂