Hyperventilatie, wat is de oorzaak en hoe kom je er vanaf?

Hyperventilatie, wat is de oorzaak en hoe kom je er vanaf?

Adem en psychologie hebben veel met elkaar te maken. De manier waarop je ademt, heeft invloed op hoe je je voelt. En het werkt ook andersom.

Hyperventilatie heeft vaak een psychologische oorzaak. De hyperventilatie zelf is nooit het probleem. Het is een gevolg van een probleem. Wel is het zo dat je bij hyperventilatie te maken hebt met twee verschillende problemen.

Iedereen heeft wel eens last van acute hyperventilatie. Het komt op als je in een hele gespannen situatie zit. Bijvoorbeeld als je opgesloten zit in een vliegtuig of een hele spannende wedstrijd zit te kijken. Onbewust ga je heel snel ademen, alsof je aan het hardlopen bent. Maar je lichaam zit nog stil. Door te hyperventileren ademt je lichaam te veel koolzuurgassen uit.

Als je gaat hyperventileren, kun je allerlei verschijnselen krijgen. Het varieert van tintelende vingers, gespannen kaken, een gezwollen tong of kramp in je borst. Misschien denk je wel dat je een hartinfarct hebt. Je schrikt zodanig van de acute hyperventilatie aanval dat je afgevoerd wordt naar het ziekenhuis. Je krijgt gelukkig de constatering dat het slechts om hyperventilatie ging en geen hartinfarct.

Hoewel er bij een hyperventilatie aanval niet zoveel aan de hand is, kan het je wel confronteren met de vergankelijkheid van het leven. Als je denkt dat je doodgaat, kan hyperventilatie een traumatische ervaring worden en ga je situaties vermijden. Als je ooit een hyperventilatie aanval in de auto kreeg, durf je misschien niet meer met de auto de snelweg op. Of als het in de supermarkt plaatsvond, durf je niet meer de supermarkt in.

Bij een hyperventilatie aanval heb je twee problemen. Je kreeg de aanval niet voor niets. Om de een of andere reden zat er teveel spanning in je lijf waardoor je ging hyperventileren. Daarbij kan een aanval ook veel angst opleveren. Je schrikt van de aanval, waardoor je dergelijke situaties voortaan gaat vermijden. Op die manier wordt je wereldje steeds kleiner.

Wat is de oorzaak van hyperventilatie?

Hyperventilatie ontstaat niet zomaar. Wanneer je last krijgt van hyperventilatie, is er vaak al een te hoge basisspanning in je lijf. Veel mensen hebben daar last van. Het kan voortkomen uit je karakter. Mensen die moeilijk hun grenzen kunnen aangeven, het lastig vinden om hulp te vragen en altijd maar klaarstaan voor anderen, hebben vaak van nature al veel spanning in hun lijf.

Je kunt ook veel spanning in je lijf hebben door emotionele indrukken die je niet echt verwerkt hebt. Je hebt een hypotheek op je lijf die je nog niet hebt afgelost. Daarbovenop komt nog de alledaagse stress waar je als mens nu eenmaal mee te maken hebt.

Wanneer je last krijgt van hyperventilatie, is er vaak al een te hoge basisspanning in je lijf.

Soms komen er nog slepende omstandigheden bij. Misschien ben je mantelzorger voor een van je ouders, heb je kinderen die aan de drugs zitten of zijn je buren een hondenkennel begonnen.

Als je alles bij elkaar optelt, kan de spanning te hoog worden. Je creëert onbewust meer spierspanning en je ademhaling wordt wat oppervlakkiger. Tot die tijd is er nog niet zoveel aan de hand, denk je. Totdat je klachten begint te krijgen.

Er zijn wel 40 verschillende symptomen die je kunt krijgen als je te lang gespannen bent. Één daarvan is dat je gaat over-ademen. Zodra je de klachten merkt, maak je je daar óók nog druk om en is het cirkeltje rond.

Hyperventilatie is eigenlijk iets positief. Het is een teken van je lichaam waardoor je weet dat je op spanning stond. Het is een alarmsignaal. Je kunt het zien als een lampje dat gaat branden op je dashboard. Je zult letterlijk en figuurlijk stoom moeten afblazen.

Gecontroleerd hyperventileren met de Wim Hof methode

Begin vorig jaar deed Tonny met zijn team een ijsbreker sessie bij Verie (www.verie.nl). Ze begonnen met een Wim Hof ademsessie en gingen vervolgens het ijsbad in. De sessie begon met een beetje uitleg. Vervolgens moest iedereen ademen zoals ze normaal zouden doen en tellen hoe vaak ze per minuut ademhaalden.

Dat aantal lag extreem uiteen. Een gezond persoon in rust ademt tussen de 8 en 12 keer. Maar sommige mensen ademden in rust wel 20 tot 30 keer per minuut. Als je geen referentie hebt, weet je niet wat de bedoeling is. Dan adem je gewoon.

Vervolgens begon de sessie volgens de Wim Hof methode. De methode is eigenlijk een vorm van gecontroleerd hyperventileren. Je gaat je lichaam over-oxideren. Hetzelfde doe je ook als je aan het hyperventileren bent.

Wanneer je in een ijsbad gaat, slaat je ademhaling normaliter op hol. Tijdens de sessie leerde je om dit onder controle te krijgen. Naderhand werd opnieuw getest hoe vaak iedereen ademde per minuut. Bij de mensen die eerst extreem hoog in hun ademhaling zaten, was het aantal keer dat ze ademden sterk omlaag gegaan.

Van hyperventilatie naar je ademhaling onder controle krijgen

Zes jaar geleden ging Tonny met Wim Hof mee naar Polen toe. Het was destijds een hele nieuwe wereld voor hem. Voor het eerst ging hij met Wim Hof gecontroleerd hyperventileren. Dat is een hele aparte ervaring. Je vingers beginnen te tintelen, je lippen gaan tintelen. Je krijgt te maken met heel veel symptomen die ook op het lijstje staan van hyperventilatie.

Als je last hebt van hyperventilatie, zie je de symptomen als een probleem. Je schrikt ervan. Bij de Wim Hof methode is het meer een drugs effect. Je handen tintelen op een fijne manier. Dat is een interessant contrast. Je doet hetzelfde, maar de situatie is anders. In het ene geval bel je de dokter en in het andere geval voel je je intens gelukkig.

Als je je ademhaling onder controle hebt en je bent geaard, dan is er een bepaalde rust.

De laatste tijd merkt Tonny dat hij weer wat meer problemen heeft met zijn ademhaling. Dan begint hij te praten en is op een gegeven moment zijn adem op. Dat is niet prettig spreken. De woorden komen niet goed binnen voor de luisteraar. Je wordt er heel onrustig van.

Als je je ademhaling onder controle hebt en je bent geaard, dan is er een bepaalde rust. Dat maakt het voor jezelf als spreker leuker. Ook voor de luisteraar is het veel fijner. De woorden komen beter binnen.

Hoge en lage ademhaling

Ademhaling gaat vaak samen met stress. Als je hyperventileert, kun je op zoek gaan naar waar dat vandaan komt. Maar ook als je er geen last van hebt, is het interessant om meer te ontdekken over je ademhaling.

Mensen die veel aan cardio doen, bijvoorbeeld hardlopers of wielrenners, ademen vaak heel hoog. Dat heb je ook nodig als je aan cardio zit. Echter, is het middenrif dan vaak geblokkeerd. Het middenrif is een van de grootste spieren in ons lichaam. Als die gespannen is, lukt het niet om je adem naar je buik te krijgen.

Als je middenrif vlakker wordt bij een inademing, worden je ingewanden wat naar buiten geduwd. Je buik wordt bol. Het lijkt alsof je met je buik ademt. Dat is de meest natuurlijke manier van ademen. Je ziet het ook bij kinderen en dieren. Als ze inademen, wordt de buik bol. Dan zakt de buik in en duurt het weer een hele tijd voordat de buik opnieuw bol wordt.

Wat is de oplossing voor hyperventileren?

Om hyperventileren tegen te gaan, is het belangrijk om eerst voor jezelf na te gaan wat de oplossing is. Dat kan heel divers zijn. Kijk eens naar de vier spanningsbronnen:

• Wat zit er in je karakter waardoor je misschien minder ruimte hebt voor jezelf?
• Wat zijn emotionele gebeurtenissen in je leven die moeilijk zijn?
• Wat is er aan alledaagse stress?
• Wat voor slepende omstandigheden zijn er?

Zodra je weet wat de oorzaak is, kun je dat gaan aanpakken. Alleen dan breng je je basisspanning naar beneden en kan je lichaam ontspannen. Als je lichaam ontspannen is, hoef je niet na te denken over je ademhaling. Je lichaam kan de ademhaling perfect zelf regelen.

Adem is leven. Het is meer dan alleen een uitwisseling van zuurstof en koolzuurgas.

Als je nadenkt over je ademhaling, gaat het vaak mis. Daar kun je behoorlijk gefrustreerd van raken. Gelukkig zijn er heel veel beroepen die je erbij kunnen helpen: een logopedist, fysiotherapeut of ademtherapeut. Er zijn veel verschillende therapievormen die je kunnen helpen om beter te gaan ademen.

Maak er echt werk van. Adem is leven. Het is meer dan alleen een uitwisseling van zuurstof en koolzuurgas. Je ademt de levensenergie in en uit. Je vitaliseert jezelf letterlijk en figuurlijk met adem. Je hebt er veel aan om je ademhaling goed te leren kennen voor jezelf.

Adem krijgen in plaats van adem halen

Probeer eens uit te ademen en te wachten tot de ademhaling vanzelf komt. Je hoeft geen adem te halen. Er is niets te halen. Je krijgt het. Als je ontspant, stroomt het leven vanzelf toe. Daar hoef je helemaal niets voor te doen.

Mensen die angstig zijn, proberen iets te halen. Ze zoeken iets van zekerheid of houvast. Ze willen de controle terug krijgen. Maar juist als je je durft te ontspannen en je volledig over durft te geven, dan is het leven daar op ieder moment van de dag. Tien tot twaalf keer per minuut word je gevoed met zuurstof. En je hoeft er niet over na te denken, want de afvalstoffen komen er vanzelf weer uit.