Ik voel me schuldig als ik rust neem
Ik voel me schuldig als ik rust neem
Nu we nergens naartoe kunnen, brengen mensen heel wat tijd op de bank door. Dingen die je normaal leuk vond om te doen, zijn even niet mogelijk. Wat blijft er dan over? De bank. En Netflix die eindeloze nieuwe series blijft publiceren.
Maar wat als je het jezelf niet gunt om lekker rustig op de bank te zitten. Daar kregen we een vraag over van Jarco. Hij heeft het gevoel dat hij altijd een drukke agenda ‘moet’ hebben. Het voelt alsof hij druk moet zijn om gelukkig te zijn. Hij wordt heel onrustig van rusten. Hij heeft het gevoel dat hij verder moet.
Deze vraag gaat vooral over onrust. Het kan worden veroorzaakt door de opvoeding. Zo is Albert opgegroeid met gezegdes als ‘beidt uw tijd’, met andere woorden: maak arbeid van je tijd. ‘Rust is des duivels oorkussen. En in het zweet des aanschijns, zult u uw geld verdienen.’
Soms kost het hem nog steeds moeite om zich niet schuldig te voelen wanneer hij op een doordeweekse dag lekker in de natuur wandelt. En als hij de opmerking “Ga je nu alweer op vakantie?” krijgt, heeft hij nog altijd de neiging om zichzelf te verontschuldigen.
Het schuldgevoel zit er een beetje ingebakken. Dat is bij veel mensen zo. Maar waarom zou je niet gewoon na een 40-urige werkweek lekker op de bank kunnen hangen met een Netflix serie?
Waarom een 40-urige werkweek eigenlijk niet logisch is
In de prehistorie was de gemiddelde werkweek maar 15 uur. Dat was de tijd die nodig was om te jagen en verzamelen. Verder hadden mensen vrije tijd. Als mens hebben we ons steeds verder ontwikkeld, maar die 15-urige werkweek bestaat al lang niet meer voor de meeste mensen.
Zelfs als mensen parttime werken, weten ze er van alles bij te verzinnen om het toch maar zo druk mogelijk te hebben. Eigenlijk is dat best gek. Vroeger moesten we werken om fysiek in leven te blijven en dat kon met 15 uur in de week. Met alle luxe die we nu hebben moeten we 40 uur per week werken.
De laatste jaren komen we er wel een beetje van terug. Er komen steeds meer onderzoeken die laten zien dat je over het algemeen helemaal geen 40 productieve uren in de week hebt. In Scandinavië lopen er al experimenten om de 20-urige werkweek te introduceren.
Tonny heeft er voor zijn business ook weleens over nagedacht. Maar als je naar 20 uur gaat en het bevalt niet, dan is het moeilijk om weer terug te gaan naar 40 uur. Mensen wennen er heel snel aan. Daarom is het een best grote stap om ineens veel minder uur te gaan werken.
De positieve kanten aan schuldgevoel
Het is tegenwoordig heel normaal om te zeggen dat je het druk hebt. Maar het is iets wat vooral in je hoofd zit. Net als schuldgevoel. Je zoekt altijd naar redenen om je gedrag te rechtvaardigen.
Schuldgevoel op zichzelf is heel nuttig. Wanneer je je schuldig voelt, neem je de tijd om bij jezelf na te gaan of je wel integer bezig bent. Kun je je wel op de juiste manier verhouden ten opzichte van je omgeving? Dat is het goede aan schuldgevoel.
Een andere positieve kant van schuldgevoel is dat het je tot actie kan aanzetten. Je wilt niet langer in een bepaalde situatie zitten, dus je doet er iets aan. Schuldgevoel maakt je ook heel sociaal. Hoe verhoud je je tot andere mensen? Je wilt voldoen aan de codes, waardes en normen die heersen in een groep.
Je kunt schuldgevoel zien als een referentiekader. Het is een soort toetssteen. Maar het wordt lastig als je het gaat overdrijven. Je schuldgevoel wordt wel een probleem als je er onrustig van wordt.
Waarom je onrustig kan worden van thuiswerken
In deze periode van lockdown zit je veel thuis en zijn de natuurlijke overgangen die normaal in je dag zitten ineens weg. Normaal is je dag in een aantal fases ingedeeld. Je had je voorbereidingsfase en je ontbijt en daarna ging je fysiek naar je werk toe. Dan had je de werkfase. Uiteindelijk ging je weer fysiek naar huis om uit je werk te zijn. Die grenzen zijn nu vervaagd.
Tonny merkt heel goed aan zichzelf wat het thuiszitten met hem doet. Als hij meerdere dagen achter elkaar thuis zit, dan lijkt het één grote lange dag te worden. Je begint je dag niet meer zoals normaal en je sluit hem ook niet echt af. Je gaat in één keer door, waardoor je de hele dag onrustig bent.
Stel, je werkt op kantoor en het is half vijf. Je weet: om vijf uur ga ik naar huis. Je kijkt naar je mailbox en er staan nog vier mails in die je wilt beantwoorden. Normaal doe je dat meteen voor vijf uur, want om vijf uur ga je naar huis. ‘s Avonds ben je vrij. Dan is ook de onrust weg, want je werk is klaar.
Als je vanuit huis werkt, gaat het vaak anders. Je ziet de mails staan en denkt: ‘Daar heb ik ongeveer een half uurtje voor nodig, dat kan straks ook nog wel. Ik ga eerst even sporten.’ Of misschien ga je nog even tv kijken, even bellen, je wasmachine aanzetten of nog even eten. Tijdens het eten denk je: ‘Ik ga zo eerst even die e-mails beantwoorden’. Maar na het eten denk je: ‘Ik ga eerst even mijn eten verteren.’
Je bent zo de hele dag met die e-mails bezig, maar je bent het niet feitelijk aan het doen. Daardoor ben je de hele dag onrustig. Alles wat je doet om te ontspannen en je werk vooruit te schuiven, voelt terwijl je de beslissing neemt heel even comfortabel. Maar eigenlijk is het helemaal niet comfortabel, want je blijft tegen dat werk aanhikken.
Waar komt je schuldgevoel vandaan?
Unfinished business is een enorme energy drain. Je hebt het gevoel dat je ontspant, maar in je hoofd ben je constant bezig met wat je eigenlijk zou moeten doen. De oplossing is heel simpel: ga het doen. Waarschijnlijk is er een reden waarom je dingen niet doet. Daar zit nog een belang.
Merk je regelmatig dat je iets wilt, maar het niet doet? En zie je daar een patroon in? Dan kun je er van uit gaan dat er iets in jouw systeem zit waardoor het voordeliger is om het niet te doen dan het wel te doen.
Misschien denk je dat je door je schuldig te voelen helemaal niets meer moet. Om iets te kunnen doen, heb je doorzettingsvermogen nodig. Je hebt er een bepaalde energie voor nodig die je ook voelt bij boosheid.
Als je die energie niet inzet, slaat hij naar binnen en werkt het destructief. Schuldgevoel zit daar precies tussenin. Dat ontslaat je van alles. Door schuldgevoel blijf je ergens in hangen. Je stopt jezelf in een soort vacuüm.
Misschien moet je aan een klus beginnen, maar diep van binnen zie je er tegenop. Of misschien heb je vroeger wel op je donder gehad als je even niets zat te doen. Je ouders vroegen je of je geen huiswerk hoefde te maken. Je schoot snel in de verdediging of bedacht een smoes. Het kan heel goed dat je dat gevoel hebt meegenomen. Wanneer je nu op de bank ligt, heb je nog altijd het gevoel dat je ouders over je schouder meekijken.
Als je niet kan genieten van ontspanning, kan dat komen door een soort innerlijke criticus. De meeste mensen gaan niet zo goed op dat agressieve gevoel. Het werkt veel beter om mild te zijn en compassie te hebben naar jezelf. Zie voor jezelf in dat het misschien een oud patroon is dat je nog hebt meegenomen van je ouders.
Waar ben je bang voor?
De vraag gaat over schuldgevoel en onrust, maar er zit nog wat onder: prestatiedrang. Je bent de hele tijd aan het werk, gunt jezelf geen rust en gaat alleen maar door. Soms is dat positief en komt het vanuit een bepaalde passie en gedrevenheid.
Tonny heeft dat ook veel gemerkt in zijn leven. Als het goed ging, dacht hij: ‘Nu moet ik gas geven’. Hij wilde doorgaan op het momentum. Maar als het daarna minder goed ging, dacht hij: ‘Het gaat nu niet zo goed, dus het is wel goed om even wat harder te gaan werken.’ Je blijft zo bezig. Het werk is nooit af.
Dat constante werken komt door een deel door passie. Je hebt iets voor ogen en wilt dat bereiken. Maar vaak zitten er ook wat andere dingen onder, zoals faalangst. Je bent bang dat het niet gaat lukken, dus doe je er alles aan om te voorkomen dat het in ieder geval niet ligt aan hoeveel werk je erin hebt gestoken.
Ook dit kan weer te maken hebben met je opvoeding. Je was nog geen twee minuten thuis van school en je ouders vroegen al: “Ben je al aan je huiswerk begonnen?” Ouders willen dat hun kinderen succesvol worden en daar moeite voor doen. Maar als kind kun je het interpreteren als: “Ik moet bezig blijven.”
Niet kunnen stoppen met werken kan komen door je opvoeding, door faalangst of het kan te maken hebben met je eigenwaarde. Je vergelijkt jezelf met anderen en vindt jezelf nog niet goed genoeg. Daarom blijf je maar werken om iets van jezelf te maken.
De oorzaak van schuldgevoel verschilt per persoon. Je moet er voor jezelf achter zien te komen waar het bij jou door komt. Wat probeer je op te lossen met dat harde werken? Is het faalangst? Een tekort aan eigenwaarde? Iets wat je vanuit je opvoeding hebt meegenomen? Of zit het ergens anders?
Als je zo hard aan het werk bent en je kunt gewoon niet stoppen met werken, dan is de vraag eigenlijk: waar ben je bang voor dat er gaat gebeuren als je stopt? Zodra je dat voor jezelf kunt identificeren, kun je ook wat meer zelfcompassie krijgen.
Hoe kun je omgaan met je schuldgevoel?
Als je wilt leren omgaan met je schuldgevoel, moet je het eerst erkennen. Durf het aan te kijken. Schuldgevoel kan je het gevoel geven dat je de confrontatie niet aan hoeft te gaan. Het trekt je in een negatieve spiraal naar beneden in een soort vacuüm. Daar zit je dan. Sommige mensen kunnen dat een heel leven lang volhouden.
De enige manier om het echt leuk te hebben in het leven, is door het aan te gaan. Roos Vonk schreef er een mooi boek over: Je bent wat je doet. Je kunt wel gaan zitten denken dat je je schuldig voelt, maar ga iets doen. Breng jezelf in beweging. Wat vind je echt leuk om te doen? Misschien is dat wel een avondje Netflix. Waarom niet? Maar misschien zijn er andere dingen die je ook vervullen. Je hebt heel veel talenten die je kunt inzetten om van je leven je leukste leven te maken.
Leren genieten van je rust
Als je de hele dag bezig blijft en het je niet lukt om rust te pakken, kan dat komen doordat je verslaafd bent aan urgentie. Zodra je 30 seconden op de bank zit, ben je alweer op social media aan het scrollen en binnen 3 minuten ben je alweer bezig met je laptop. Deze verslaving hoort extreem bij deze tijd. Vaak zit er iets onder. Je bent misschien ergens een beetje bang voor de stilte en de rust die gaat komen als je tot stilstand komt.
Een van de leraren van Albert zei: “Ontspanning is spanningsbewustwording”. Als je gaat ontspannen, kom je er pas achter hoe je jezelf steeds hebt opgedraaid. Hoe je als een hamster in een tredmolen de hele tijd loopt te racen. Maar voor wat? Het is best pijnlijk om daarmee geconfronteerd te worden. Het is makkelijker om te blijven rennen. Maar uiteindelijk dwingt het leven je tot stilstand. De rijkdom zit hem in de stilte tussen de woorden. De rust tussen de activiteiten.
Als je hier last van hebt, maak daar dan eens je volgende project van. Wil je groeien en iets bereiken? Maak er dan een project van om de confrontatie met de stilte aan te gaan. En zie eens wat daar in zit en wat je daaruit kunt leren over jezelf.
