Waarom blijven wij liegen als we weten dat het niet juist is

04 mei 2020

Liegen geeft meer stress dan goed voor je is. Waarom doe je het dan? In deze blog ontdek je de belangrijkste redenen van een leugentje om bestwil, de gevolgen en de beste oplossing bij liegen. Want… eerlijk is (h)eerlijk!

Liegen went snel

Oefening baart kunst, maar dat is niet altijd positief. Een hersenonderzoek uit 2016 wees uit dat mensen die een klein beetje liegen, dit na herhaling steeds makkelijker doen en ook grotere leugens gaan vertellen. De onderzoekers vonden dat het gedeelte in je hersenen dat verantwoordelijk is voor jouw emoties, bij een eerste leugentje sterk reageert. Je krijgt een negatief gevoel en voelt je er absoluut niet lekker bij dat je aan het liegen bent. Echter, als er bij herhaling wordt gelogen, passen de hersenen zich aan en reageren amper meer. Er treedt een gewenning op. Hierdoor ben je in staat tot steeds grotere en destructievere leugens.

Liegen: wie, waarom en waarover?

Volgens ‘De Leugenacademie’ liegen mensen om er zelf beter van te worden of omdat ze aardig gevonden willen worden. Ook zaken als geld en aanzien zijn een belangrijke reden (2). Mannen schijnen drie keer zo vaak te liegen als vrouwen (3). Daarbij geven mannen aan gemiddeld drie keer per dag te liegen, vrouwen één keer. Let wel: de mensen uit dit onderzoek mochten zelf aangeven hoe vaak ze logen. Of ze de waarheid spraken is natuurlijk maar de vraag…

Ruim 80% van de mensen liegt tegen gesprekspartners. Dit is lang niet altijd bewust. Ook in het algemeen hebben mensen lang niet altijd door dat ze liegen. Gezien bovengenoemd proces in de hersenen, is dat ook niet zo vreemd. Als je maar vaak genoeg liegt, houd je uiteindelijk ook jezelf voor de gek. Uit onderzoek blijkt verder dat een confronterend bericht vertellen, meer stress kan opleveren dan informatie achterhouden. Liegen lijkt dan een makkelijke uitweg.

Eerlijk als een kind

Tot de leeftijd van drie jaar liegen kinderen niet bewust. Als ze liegen, dan is dat een vergissing. Daarna gaan ze leren dat liegen soms voordeel oplevert. Bijvoorbeeld een kind dat zich vergist en vertelt dat hij nog geen snoepje heeft gekregen, terwijl dat wel het geval is. Hij krijgt dus een tweede snoepje. Hier gaat een lampje branden. Een kind zou er nooit aan gedacht hebben om er bewust over te liegen. Maar doordat het hem iets oplevert, gaat hij het vaker doen.

Liegen om straf te ontlopen

Op dezelfde wijze kunnen kinderen gaan liegen om straf te ontlopen. Door de ervaring leren ze dat door niet eerlijk te zijn, ze soms weg komen met hun gedrag. Hierdoor wordt het liegen bekrachtigd. Als kinderen liegen, heeft boos worden echter geen zin; kinderen durven daardoor alleen nog maar minder eerlijk te zijn. Beter is neutraal blijven, en misschien wel belonen als kinderen eerlijk zijn. Dit blijft natuurlijk een ‘lastig’ puntje…

Volwassenen zijn net kinderen

Bijzonder aan kinderen is dat ze niet liegen om zichzelf beter voor te doen. Dat is een typische neiging voor volwassenen. Uiteindelijk heb je vooral jezelf ermee. Want hoe heerlijk is het om onbevangen als een kind door het leven te gaan, en je nergens voor te schamen?!

Wat liegen betreft zijn volwassenen vaak net als kleine kinderen. Ook volwassenen willen graag straf ontlopen. Je wil de gevolgen van jouw gedrag niet onder ogen komen, omdat je eigenlijk weet dat je verkeerd bezig bent.

Liegen om je status te verhullen

Een ander doel is status. Mensen schijnen met name veel te liegen over het salaris. Blijkbaar willen velen niet dat het lijkt of ze minder verdienen dan anderen.

Een andere situatie waarin liegen veel voorkomt, zijn sollicitaties. Opleiding, werkervaring, vorig salaris… Een sollicitant voegt graag iets toe óf laat informatie weg, met de bedoeling om die baan te krijgen en daar het liefst ook financieel zoveel mogelijk aan over te houden. Verder schijnen mensen over hun leeftijd of gewicht te liegen, vooral vrouwen.

Liegen uit angst voor verlies

Een reden om te liegen die velen goed schijnt, is om een ander niet te kwetsen. Een nieuw kapsel, een cadeautje wat je niet mooi vindt, iemand die uit zijn mond stinkt… De meesten zeggen er liever niets over. Je bent bang om de ander te verliezen.

Liegen is echter veel destructiever dan de meesten denken. Je probeert jouw omgeving, bewust of onbewust, naar je eigen hand te zetten om jezelf daarmee veilig te stellen. De mensheid leeft massaal vanuit een overlevingsmechanisme. Er lijkt daarin weinig verschil te zitten tussen mensen uit uiteenlopende landen (5). Wel hangen geld en welvaart samen met vaker liegen.

Liegen komt dikwijls voort uit diepe angst of onzekerheid. Om jezelf te beschermen, ga je de confrontatie uit de weg. De waarheid is echter dat liegen juist een gefragmenteerd en angstig bestaan oplevert, en verwijdering brengt in hetgeen je het meest lief is: je relaties. Liegen kan enorme schade aan je geliefden en omgeving brengen. De impact van een leugenachtig leven resoneert absoluut door richting partner, kinderen, vrienden en collega’s. Daarbij komt je eigen hart op slot te zitten, waardoor onbevangen relaties en vertrouwen in een ander, haast onmogelijk worden.

Dit staat haaks op liefdevol zijn. Liefde is de waarheid spreken. Wel met wijsheid, uiteraard. Het kan een grote uitdaging zijn om de juiste woorden te vinden. De spanning maakt misschien dat je het juist verkeerd verwoordt, en om die reden laten sommigen het maar. Probeer je toch eerlijk uit te spreken, en zeg bijvoorbeeld: “Ik vind het lastig om te zeggen, maar ik denk dat je er meer aan hebt als ik eerlijk ben. Daarom zeg ik het toch maar.” Op die wijze kun je alsnog eerlijk zijn.

De tol van zelfbescherming

Liegen drijft een wig tussen partners, brengt een kloof tussen ouder en kind. Hoe verdrietig is het, dat je degene die voor jou het meest dierbaar zijn, door leugens op een afstand houdt. Een onzichtbare muur kan zich gaan optrekken tussen twee mensen die ten diepste veel van elkaar houden. Wat een hoge prijs voor zelfbescherming!

Eenzaamheid is het resultaat

Liegen kan pathologische vormen aannemen, waarbij mensen zelf niet eens meer door hebben dat ze hun omgeving, maar bovenal zichzelf, voor de gek houden. Het kan een enorm gevoel van verlorenheid bewerkstelligen.

Liegen is ook vaak een masker voor iets diepers, iets aan jezelf of je omstandigheden wat je niet onder ogen durft te komen. De realiteit is echter, dat de waarheid je vrij maakt.

Leef glashelder als water

In een eerdere blog heb ik al het zogeheten water-experiment van dhr. Emoto uit Japan beschreven (6). Hij onderzocht de vorming van ijskristallen nadat er woorden als ‘liefde’, ‘dankjewel’ en… ‘waarheid’ op het glas werden geplakt. Als resultaat vormden zich verbluffend mooie ijskristallen, volkomen symmetrisch en ieder kristal uniek in zijn vorm.

Hetzelfde werd gedaan met negatieve woorden zoals ‘boosheid’ of ‘demon’. Het resultaat waren ontzettend lelijke, asymmetrische vormen. Zo zijn er ook experimenten bekend waarbij woorden tegen water gesproken werden. Bij positieve woorden bleef het water goed, bij negatieve woorden raakte het bedorven.

Je lichaam bestaat voor het grootste gedeelte uit water. Als gedachten alleen al dit effect hebben op water, wat voor uitwerking zal liegen dan hebben op jezelf en je omgeving? Het maakt het van nature volmaakt geschapen leven ziek! Zou dit geen oorzaak kunnen zijn van ziekte, onheil en depressie? Of van stukgelopen relaties?

Een leugentje is dus om niemands bestwil, bovenal niet voor jezelf. Het is van groot belang om jezelf onder ogen te komen en met het liegen te stoppen. Hiervoor moet je eerst bewust zijn van jouw eigen gedrag. Hoe zou je dit kunnen doen?

Inzicht met het ‘leugen-dagboek’

Kijk eens terug naar gesprekken die je de afgelopen tijd hebt gehad. Vooral gesprekken die wellicht spanning hebben opgeleverd of waarin je je bedreigd hebt gevoeld. Waar ging het over? Wat heb je geantwoord, en heb je de waarheid verteld? Je kunt een leugen-dagboek bijhouden waarin je je leugens opschrijft. Vergelijk dan ook wat je in de loop van de tijd opschrijft. Zit er een patroon in? Waar lieg je het meest over?

Vervolgens kan gekeken worden naar wat daaronder zit. Wat is de reden dat je liegt? Wat probeer je te verbergen, en waarom? Wat is de waarheid? En waarom zou men dit niet mogen weten? Je bewust worden van liegen, hiermee afrekenen en beginnen met eerlijk worden, kan een enorme bevrijding betekenen voor jezelf, en je omgeving. Het vergt dat je weer tot rust komt vanbinnen, niet meer instinctief op zaken reageert, maar je bewust wordt van jezelf. Stress is absoluut een belangrijk signaal dat je in een overlevingsmechanisme schiet en begint te liegen.

En daar waar je misschien ronduit en zeer bewust liegt omdat het voordeel voor jezelf stukken groter lijkt dan het nadeel van de waarheid, bedenk dan: al is de leugen nog zo snel, de waarheid achterhaalt haar wel. Eerlijkheid duurt het langst; ga dus voor een opgeruimd bestaan, en word vrij en onbevangen als een kind!

PS: Vertel jij wel eens een leugentje om bestwil? Geef hieronder jouw eerlijke reactie op deze blog 😉