Hoe gaat ADD / ADHD samen met succes?

Hoe gaat ADD / ADHD samen met succes?

We hebben een vraag gekregen van Fleur:

“Ik studeer momenteel psychologie, dus lees veel van jullie. Ik heb ADD en mijn vraag is: hoe gaan ADD en ADHD samen met succes?” 

Labels, labels, labels...

Het lastige aan dit onderwerp, en ook bij het bespreken hiervan, is labeling. Er worden tegenwoordig heel snel en heel veel labels geplakt op karaktereigenschappen, mensen en gebeurtenissen. Veel mensen denken - met name ook via social media - dat ze iemand zomaar een diagnose kunnen opleggen. Zo worden er sinds de opkomst van Trump veel narcisten aangewezen. Ook wordt het label autist of ADHD zomaar gegeven aan mensen. 

Voor de mensen die zich herkennen in de kenmerken van ADD of ADHD kan het een opluchting zijn als je een diagnose opgelegd krijgt. Zo weet je wellicht eindelijk waar je aan toe bent. Ook kun je verbonden gaan voelen met andere mensen met diezelfde diagnose. Je voelt je misschien dan minder alleen. Daarbij herken je misschien dat je met bepaalde aspecten van het leven meer moeite hebt. Je weet dan waar het door komt en ook daar kan een stukje opluchting in zitten. 

Tonny heeft lijstjes gelezen met kenmerken van ADD of ADHD en deze kwamen soms heel dicht in de buurt van zijn persoonlijkheid. Echter herkende hij zich niet alle typeringen, waardoor hij het idee heeft toch geen ADD of ADHD te hebben. Maar het onderzoeken bleek wel heel interessant en gaf nieuwe inzichten. 

Namelijk, één van de kenmerken van ADD of ADHD die Tonny tegenkwam is bijvoorbeeld hyperfocus. Je staat ofwel helemaal 'uit', ofwel helemaal 'aan'. Wanneer er met bezieling wordt ondernomen, is 24/7 werken bijna de norm. Het kan zijn dat er niet wordt gegeten niet, niet wordt gedronken en 'niet wordt geademd'. Je ramt alleen maar door. En wanneer die bezieling niet aanwezig is, is deze gedrevenheid afgelopen en komt er niets uit je handen. 

Tonny herkent die hyperfocus heel sterk bij zichzelf. Daarom vindt hij het ook een opluchting om te zien dat het ‘een ding’ is. Je kunt zoiets als belemmering zien, maar het kan ook een kracht zijn. Je weet: als je dingen doet waar je bezieling voor hebt, kun je heel hard gaan.  

Een andere mooi en krachtig kenmerk - volgens Albert - is de hoge mate van gevoeligheid. Mensen met ADD of ADHD zijn vaak erg intuïtief en creatief. Ze kunnen allerlei prikkels opzuigen en hebben vervolgens tijd nodig om dat in zich op te nemen. Albert vindt dat een magische eigenschap. 

Mogelijk zou het waardevol kunnen zijn om, in plaats van te kijken naar de volledige diagnose ADD of ADHD, de losse aspecten ervan te onderzoeken. Welke zijn het meest op jou van toepassing? Daar kun je eventueel mee aan de slag gaan, in plaats van dat je de ADD of ADHD in zijn geheel gaat behandelen. 

ADD en ADHD op school en op het werk

Van kinderen met ADD of ADHD wordt al snel gezegd dat ze "niet zo goed in het schoolsysteem passen". Op school moet je namelijk stilzitten en je mond houden. Als kind met ADD ben je vaak een dromer, wellicht sneller afgeleid en is het resultaat dat je vaker uit het raam te staren. Vervolgens krijg je te horen: "Let eens op! Ga rechtop zitten.” Dat kan dramatisch gevolgen hebben. 

Je ziet nog te vaak dat kinderen met ADD of ADHD uiteindelijk helemaal vastlopen en angsten ontwikkelen om naar school te gaan. Ze voelen zich er niet veilig, want ze kunnen er niet zichzelf zijn. Gelukkig komt er de laatste jaren wel meer aandacht voor de manieren waarop het schoolsysteem, zoals het nu is ingericht, onvolledige support biedt aan kinderen die niet aan het "schoolvoorbeeld" kunnen voldoen. 

Niet alleen op school, maar ook op het werk kun je er last van hebben dat je niet binnen een stramien past. Je moet je aan de regels houden, terwijl je als je ADD hebt misschien wel vaker de behoefte hebt om thuis te zijn om even bij te kunnen komen van de enorme hyperfocus die je hebt laten zien. 

Wat zijn de kenmerken van ADD en ADHD?

Mensen hebben bij ADHD snel de associatie met een druk iemand. Maar dat hoeft niet zo te zijn. ADD en ADHD liggen heel dicht bij elkaar. Het grote verschil is het hyperactieve. ADD is in essentie precies hetzelfde, maar je hebt dat hyperactieve niet. Daarom valt het ook minder snel op.  

Heb je het idee dat je ADD of ADHD hebt? Dan is het altijd nuttig om dat te gaan testen. Je kunt dan namelijk beter rekening houden met bepaalde situaties. Weet je bijvoorbeeld dat je snel overprikkeld raakt? Dan kun je daar rekening mee houden, zodat je je energiebalans op peil houdt. De symptomen van overprikkeling zijn vergelijkbaar met onderprikkeling. Hoe je ermee omgaat, is echter een wezenlijk verschil. 

Op het internet zijn lijstjes genoeg te vinden met symptomen van ADD en ADHD. Albert is daar echter niet zo’n fan van. Grote gevoeligheid, overprikkeld zijn en moeite met focus. Wie herkent dat niet? Dat is het lastige van deze vrijblijvende lijstjes. Voor je het weet, heb je jezelf een diagnose opgelegd en ga je je ernaar gedragen. 

ADD, ADHD en succes

Als je ADD of ADHD hebt, dan heb je iets unieks. Wanneer je dat weet, kun je kijken hoe je dat unieke beter kunt gaan benutten. Kun je een omgeving voor jezelf creëren waarin je dat unieke optimaal kunt gaan uitleven? 

Wanneer je je afvraagt hoe ADD en ADHD samengaan met succes, kun je jezelf eerst afvragen wat succes voor jou precies betekent. Wanneer ben jij succesvol? Kijk vervolgens hoe je die hyperfocus kunt inzetten om dingen tot een succes te brengen. 

 Als we kijken naar succesvolle ondernemers, zien we dat ze niet in de matrix passen die de maatschappij oplegt. Ze zijn niet in een mal te persen. 

Albert bewondert het al jaren hoe Tonny zich extreem kan focussen op één ding. De meeste ondernemers zijn met 1001 verschillende dingen tegelijk bezig. Doordat Tonny niet elke dag achter 10 verschillende ideeën aan rent, is hij aardig ver gekomen. 

Wanneer je de diagnose krijgt dat je ADD of ADHD hebt, kun je denken: "O jee, wat overkomt me nu". Maar in plaats daarvan kun je ook denken: "Oh wauw, ik heb iets wat anderen niet hebben en ik kan leren hoe ik dat optimaal kan benutten". Als er één ding is waardoor je succesvol wordt, is het wel dat je iets benut wat anderen niet hebben. 

Je omgeving opvoeden

Om de kwaliteiten die je hebt met ADD of ADHD volledig te benutten, moet je je omgeving opvoeden. De omgeving probeert jou namelijk hoogstwaarschijnlijk in hun template te krijgen. Je moet je gedragen, inhouden en aanpassen. Of ze gaan je extreem pamperen, door je allerlei middelen te geven om je rustig houden. 

In beide gevallen moet je je kracht inzetten door te zeggen: “Dit is mijn leven. Ik wil op een bepaalde manier rekening met je houden, maar ik laat me niet inperken”. 

Enthousiasme zorgt voor hyperfocus, zodat je ergens vol voor kunt gaan. Entheos betekent ‘van god vervuld’, oftewel: met bezieling. Als mensen zeggen: “Doe niet zo enthousiast’, dan mag je ze namens ons recht tussen hun ogen stompen. Dat is het ergste wat je kunt zeggen. Je enthousiasme is het mooiste geschenk dat je hebt. Dat moet je koesteren en er elke dag mee bezig zijn. 

Niemand is 100% ADD of ADHD

Als mens zijn we geneigd om te willen verklaren en analyseren. We willen mensen in hokjes stoppen. Maar elk mens is zo uniek als zijn vingerafdruk, irisscan of oorafdruk. Je bent nooit 100% ADD of 100% ADHD. Je hebt wat van het een en wat van het ander. Je bestaat uit allerlei ingrediënten die jou uniek maken. 

De oorzaak van ADD of ADHD achterhalen heeft niet zoveel zin. Het is vooral nuttig om te weten welke eigenschappen je hebt en hoe je daarmee kunt leren omgaan. Hyperfocus is bijvoorbeeld een kracht, maar het is ook een zwakte. Zodra je in hyperfocus komt, gooi je gezond eten, goed slapen, sporten, je sociale leven onderhouden en verbinding met anderen compleet overboord. Het is niet erg om dat soms te doen, maar daarna moet je ook tegen jezelf kunnen zeggen: “Nu is dit af en ga ik een tijdje niet in hyperfocus. Ik ga me meer ontspannen”. 

Zorg dat je voor jezelf een omgeving van rust, reinheid en regelmaat faciliteert. Dat is het ouderwetse verhaal waar je opa en oma misschien mee komen. Maar het werkt wel. 

Weet je dat je er gevoelig bent om dingen compleet overboord te gooien als je in hyperfocus gaat? Zorg dan dat je gaat mealpreppen, een personal trainer inschakelt of op een andere manier een goede omgeving voor jezelf faciliteert. 

Het is heerlijk als je een aantal mensen in je omgeving hebt die je eraan herinneren dat je - het liefst een beetje gezond - moet eten. Zorg goed voor jezelf. Dat doe je niet door jezelf kleiner te maken, maar juist door de gezonde gave die je hebt volledig te benutten. Als je de minder goede kant van de hyperfocus goed voor jezelf kunt organiseren, kun je een fantastisch leven hebben. 

Wat zijn jouw ervaringen? Misschien heb je zelf de diagnose gehad? Misschien heb je jezelf ertegen verzet. Misschien heb je inmiddels een hele weg afgelegd om te komen tot het punt waar je nu bent en waarop je best gelukkig bent met jezelf. Heb je nog tips of adviezen voor anderen?