Ondernemen met familie of vrienden, is dit slim?

“Ik wil een onderneming starten met een vriendin, is dat slim?”

“Is het goed om met familie een bedrijf te starten?”

We hebben meerdere vragen gekregen over het starten van een onderneming met intimi. Veel mensen willen dat en in eerste instantie lijkt het heel makkelijk. Het voelt veilig. 

Je denkt: ‘Mijn familie en vrienden ken ik door en door. Ik ga er al jarenlang mee om en we vullen elkaar goed aan’. 

Maar…

De valkuil hier is dat je niet uitgaat van je eigen kracht. Je gezonde realisme wordt verkapt door de blinde verliefdheid die je hebt voor je familielid of vriend. 

Om je van je roze wolk af te helpen: als we naar de cijfers kijken, ziet het er niet zo rooskleurig uit. Als je kijkt naar het aantal inschrijvingen bij de KvK, is 60% al binnen drie jaar gestopt. Nog eens drie jaar later is van die overige 40% nog eens 60% gestopt. 

Uit de cijfers blijkt dat het behoorlijk lastig om een succesvolle onderneming op te zetten. Toch denken de meeste mensen: ‘Het lukt mij wel’. 

Wat als het niet lukt?

De cijfers liegen er niet om. Voor de meeste nieuwe bedrijven loopt het niet goed af. Daarom is het belangrijk om er van tevoren al over na te denken wat er gebeurt als het bedrijf niet slaagt. Wat zou dat met de relatie doen?

Een familieband is in principe voor het leven. Ook echte vrienden zijn voor het leven. In een liefdesrelatie ben je wat dat betreft nog een stuk kwetsbaarder. 

Misschien denk je dat je een geweldig team bent met je partner en wil je samen een bedrijf starten. Maar wat als het niet lukt? Hoe beïnvloedt dat de relatie?

Als iets mislukt, hebben veel mensen de neiging om de schuld bij iemand anders neer te leggen. Ook al spreek je het niet uit, je kunt het wel gaan voelen. 

Een onderneming bouwen doe je niet door achterover te gaan zitten en te kijken wat er gebeurt. Het is hard werken. Je moet zakelijk kunnen zijn en tegen de ander durven zeggen waar het op staat. Als de ander niet functioneert, zul je daar iets van moeten zeggen. 

Wanneer je samen met een vriend of familielid een onderneming begint, ga je als het ware twee relaties aan. Je had al een relatie buiten het werk en nu komt er ook een relatie binnen het bedrijf bij. 

Resultaatsverplichting of inspanningsverplichting?

Waar het binnen bedrijven vaak mis gaat, is het verschil tussen een inspanningsverplichting en een resultaatsverplichting. Hoeveel inspanning lever je? En hoeveel resultaat staat daar tegenover? Hoeveel waarde erken je elkaar toe?

Vaak zie je dat de één veel harder werkt dan de ander. Vroeg of laat gaat dat wringen. De een is tot diep in de nacht bezig en de ander gaat tussendoor op vakantie. Hoe regel je dat onderling? Wat verwacht je van de ander? Wanneer is het gelijkwaardig? En wanneer is het goed genoeg? 

Misschien lijkt het op het eerste gezicht heel simpel. Maar wanneer je samenwerkt en een band met elkaar hebt, kunnen er moeilijke situaties om de hoek komen kijken. Hoe spreek je bijvoorbeeld de vakanties af? Wat doe je als iemand zwanger wordt? Of te maken krijgt met mantelzorg?

Wat als je met je broer of zus onderneemt en een van de ouders wordt ziek? Zeg je dan: dat kan niet, want je hebt een inspanningsverplichting? Of een resultaatsverplichting? Je komt voor een duivels dilemma te staan. Ga je voor je ouders zorgen of zorg je voor het bedrijf?

Zorg dat je hier van tevoren duidelijke afspraken over maakt. Vaak doe je dat bij een notaris. Zit je daar, dolgelukkig met je nieuwe onderneming, en krijg je een document van 30 pagina’s. De meeste gaan over wat er gebeurt als het mis gaat. In de praktijk wordt het vaak niet eens doorgelezen, terwijl het juist heel belangrijk is. 

Begin vanuit jouw eigen kwaliteiten

Ga eens voor jezelf na: wat zijn jouw eigen kwaliteiten en hoe zou het zijn als je vanuit jouw eigen kracht een onderneming zou starten? Dan kun je alsnog af en toe een vriend of familielid inschakelen. Maar jij zit in de drivers seat. Je kunt af en toe iemand op de achterbank of passagiersstoel meenemen, maar jij bent uiteindelijk verantwoordelijk. 

Wanneer je onderneemt met een vriend of familielid, heb je in de meeste gevallen een gelijkwaardige positie. Toch zal er binnen die gelijkwaardigheid altijd iemand moeten zijn die uiteindelijk bepaalt welke kant het bedrijf op gaat. Iemand moet uiteindelijk de knoop doorhakken. 

Kun jij de ander verantwoordelijk houden?

Of je nu een onderneming start met een familielid, een vriend of met iemand die wat verder van je af staat, je zult uiteindelijk de taken moeten verdelen. Ieder heeft zijn eigen verantwoordelijkheden. 

Misschien spreek je af dat je allebei verantwoordelijk bent voor een bepaald deel van de onderneming en werk je met een resultaatsverplichting. In principe is dit een prima verdeling. 

Maar wat doe je als er geen resultaten zijn? Je moet dan tegen je broer, partner of vriend kunnen zeggen: “Jij bent verantwoordelijk voor de sales en er komen te weinig sales binnen. Je kunt het niet goed genoeg, dus we moeten iemand hebben die dat beter kan dan jij.” 

Het kan moeilijk zijn om een vriend of familielid verantwoordelijk te houden voor zijn resultaten. Wanneer je onderneemt met iemand die wat verder van je vandaan staat, is dat een stuk makkelijker. 

Waarom Tonny besloot geen bedrijf te starten met zijn broer

Over ondernemen met intimi gesproken… Dat is precies wat we doen met Brein TV. Albert en Tonny zijn het bedrijf vanuit vriendschap begonnen. Ook de broer van Tonny en de dochter van Albert zit in het bedrijf. Daarnaast heeft Tonny ook nog een investeringsmaatschappij en stichting met zijn broer. En de compagnons voor zijn softwarebedrijven zijn ooit als medewerker begonnen, waardoor ze ook een soort intimi zijn. 

De eerste keer dat Tonny besloot een onderneming op te richten met iemand die dicht bij hem staat, was in 2013. Samen met zijn broer wilde hij een administratiekantoor starten. Tonny deed dat vooral, omdat hij al een hele achterban had en daarmee zijn broer wilde helpen. Voor hemzelf was het echter helemaal geen slimme zakelijke beslissing. Het pleegde roofbouw op zijn eigen agenda. 

Albert voorzag al snel dat het voor Tonny geen goed idee was om het bedrijf samen met zijn broer te beginnen. De motivatie van Tonny was om zijn broer te helpen. Maar... daarmee ontnam hij zijn broer de kans om in zijn eigen kracht te gaan staan. Daarom besloot Tonny het uiteindelijk toch niet te doen. 

Meteen nadat Tonny thuiskwam van zijn gesprek met Albert, zei hij tegen zijn broer: “100% van de aandelen gaat naar jou. Ik behoud dezelfde rol, je kunt me alles vragen en ik zal je helpen met de marketing. Maar ik word geen mede eigenaar.”

Een dag later huurde de broer van Tonny een kantoor, wat hij in eerste instantie helemaal niet van plan was. Al snel ging het bedrijf door het plafond. 

Het geheim van Brein TV

Tot nu toe roepen we vooral heel hard: “Ondernemen met intimi, doe het niet!” Ondertussen hebben we zelf wel degelijk een bedrijf met intimi. Waarom werkt het bij ons wel? Wat is ons geheim?

Allereerst weten we heel goed van elkaar wat ieders rol moet zijn. Die rol moet niet overlappen. We weten heel duidelijk wie wat moet doen. 

Toch is dat niet de belangrijkste factor dat het ondernemen met vrienden en familie binnen Brein TV zo goed werkt. De belangrijkste factor, is dat we alle druk eraf hebben gehaald. 

Als er echt een resultaatsverplichting op zou zitten, weten we niet of het samenwerken zo vloeiend zou gaan. Samenwerken zonder druk is redelijk uniek. We hebben de luxe dat Brein TV een hobbyproject is. Als het meezit verdienen we er wat geld mee. 

Bij de meeste startende bedrijven zit er echter wel een druk op. Je hebt een deadline, de bodem van de schatkist komt in zicht of medewerkers doen een aanslag op jouw tijd. 

Wil je een onderneming beginnen met een vriend, familielid of partner? Vraag je dan af: ‘Kun je iets starten zonder druk?’

Onderzoek de voorgeschiedenis

Aan veel families zit een hele voorgeschiedenis vast. Misschien ga je samen met je broer een bedrijf beginnen, maar kreeg je broer vroeger net wat meer aandacht dan jij. Je probeert dat te verhalen in de samenwerking, door nu te laten zien dat je wel degelijk gelijkwaardig bent. 

Voordat je überhaupt iets opstart met een familielid, is het slim om een goede coach in te schakelen en samen naar de systemen binnen de relatie te kijken. Wat is de dynamiek tussen jullie? Je kunt dat bijvoorbeeld doen in de vorm van een familieopstelling. 

Bereid je voor op het ergste

Je begint je bedrijf met de mooiste ideeën. Maar wat als de markt tegenzit? Of wat als de markt verandert? De situatie van waaruit je start ziet er over een aantal jaar gegarandeerd anders uit. Wees daarop voorbereid en neem elkaar mee in de groei. 

Zorg ook dat je van tevoren een exit regelt. Wat doe je als het mis gaat? Hoe ga je uit elkaar? Als dat duidelijk genoeg is, geeft dat al een bepaalde ontspanning. Zo haal er de druk er ook al af. 

Schaarste haalt het slechtste in mensen naar boven. Denk daarom nu het nog goed gaat alvast na over wat je zou doen als het minder goed gaat. In overvloed is het niet moeilijk om een bedrijf te runnen. Vanuit schaarste is het een stuk lastiger.