Kun je te ver gaan met persoonlijke ontwikkeling?

Kun je te ver gaan met persoonlijke ontwikkeling?

Albert heeft een onstilbare honger naar kennis en voelt zich als een kind in een snoepwinkel als hij nieuwe dingen leert. Op een gegeven moment moet hij al die kennis een plekje geven en het vereenvoudigen voor zichzelf. Daar zit voor hem de ontwikkeling.

Het zit ook in het woord. Ont-wikkeling. Ontwikkeling draait erom dat je iets minder ingewikkeld maakt.

Je ziet dat proces ook bij mensen die hun vak echt meester zijn. Wanneer je ergens aan begint, volg je eenvoudige stappen. Als je er vervolgens beter in wordt, maak je het steeds ingewikkeld. Daarna kun je het weer eenvoudig maken. Als je een heel ingewikkeld iets heel eenvoudig kan uitleggen, sta je boven de materie.

En zo werkt het ook met persoonlijke ontwikkeling. Daar hebben we een vraag over gekregen, van Lucas:

‘Sinds een jaar ben ik actief bezig met veel verschillende aspecten van persoonlijke ontwikkeling. Ik haal er veel voldoening uit en merk dat de stappen die ik gezet heb hele mooie gevolgen hebben. Toch kan ik voor mijn gevoel ook veel te ver gaan in persoonlijke groei. Ik heb bijvoorbeeld wel eens een periode dat ik te gefocust was en te veel nadacht bij alle keuzes. Bijvoorbeeld op het gebied van gezond eten en drinken. De afgelopen maanden merk ik dat ontwikkeling een obsessie begint te worden. Is dat logisch?’

De vraag komt dus neer op: Kun je te veel doen aan persoonlijke groei?

Wat is persoonlijke ontwikkeling?

Voor Albert betekent persoonlijke ontwikkeling dat je steeds meer jezelf wordt. Misschien klinkt dat nog een beetje vaag.

Wie ben je als je jezelf bent? Wat is jouw blauwdruk? Wanneer ben je jezelf? Dat is waar je achter wilt komen met persoonlijke ontwikkeling.

Persoonlijke ontwikkeling is een relatief modern begrip. De generatie van onze ouders gebruikte de term nog niet. Toch is ‘jezelf worden’ iets van alle tijden.

Je groeit op bij je ouders en hebt een karakter dat daar gevormd wordt. Op een gegeven moment ga je puberen en zet je jezelf af tegen het karakter dat je had. Je gaat het tegenovergestelde doen van het karakter dat je ouders je hebben meegegeven. Op een gegeven moment vind je jezelf terug. Je landt dan vaak weer bij wie je als kind ook al was. Voor veel mensen is dat proces heel natuurlijk.

Persoonlijke ontwikkeling zoals de meeste mensen het kennen, gaat meer richting de populaire positieve psychologie. Zoals de seminars van Tony Robbins.

Toen Tonny in 2007 voor het eerst in aanraking kwam met persoonlijke ontwikkeling, ging hij ook veel naar dat soort seminars. Hij las Think and Grow Rich en begon de standaard tocht van persoonlijke groei. Deze vorm van persoonlijke ontwikkeling is echter totaal niet persoonlijk. Het zijn verhalen van anderen die op jou worden geprojecteerd.

Al snel merkte Tonny dat de seminars waar hij heen ging niet draaiden om persoonlijke ontwikkeling, maar om persoonlijkheidsverandering. Je wilt een mooiere versie van jezelf maken, maar zit in plaats daarvan te luisteren naar het verhaal van iemand anders. Dat projecteer je op jezelf, waardoor je onzeker wordt. Je hebt het idee dat je een inzicht hebt gehad en wilt jezelf veranderen, zodat je iemand anders wordt.

Tonny vindt de vorm van persoonlijke ontwikkeling die Albert beschrijft veel mooier. Uiteindelijk wil je jezelf worden. In de kern zit dat er al in. Toch maken mensen het vaak eerst heel ingewikkeld voordat ze teruggaan naar de kern.

Daarmee komen we weer terug bij de vraag van Lucas. Je kunt zoveel lezen over persoonlijke ontwikkeling, maar wie ben je nu echt? Je kunt het zien als een ui die je steeds verder gaat afpellen, tot je bij de kern uitkomt. Zo werkt het ook met persoonlijke ontwikkeling. Eerst moet je weten wat je allemaal niet bent, tot je bij de kern uitkomt van wie je wel bent.

Wat maakt jou uniek?

Als kind word je gevormd door je ouders. De psychologie is er nog niet over uit in hoeverre zaken als je karakter zijn aangeboren of aangeleerd. Of je karakter nu in je DNA zit of wordt aangeleerd, jij bent meer dan dat.

Je bent uniek. Met een unieke vingerafdruk, unieke irisscan en unieke oorafdruk. Maar wat maakt jou uniek? Dat wil je volledig leven en uitdrukken.

Omdat je nog niet weet hoe dat leven er voor jou precies uitziet, ga je op zoek naar wat jou uniek maakt. Dat doe je door jezelf te vergelijken met anderen. Waarin ben je hetzelfde en waarin onderscheidt je jezelf?

Dat vergelijken kan een enorme obsessie worden. Het kan zelfs richting een verslaving gaan. Een van de kenmerken van een verslaving is dat je steeds meer wilt hebben van dezelfde prikkel, terwijl het steeds minder bevrediging geeft. Eerst heb je aan één glas wijn voldoende. Dan worden het er twee en dan drie. Uiteindelijk heb je steeds meer nodig om hetzelfde gevoel te krijgen.

Zo zien we ook dat mensen steeds meer seminars afstruinen. Wellicht denk je dat je na het bezoeken van een seminar of het lezen van een boek eindelijk gaat ontdekken wie je bent. Maar het zijn de woorden en gedachten van iemand anders. Je ontdekt daarom juist wie je niet bent.

Waar vind jij de erkenning van persoonlijke ontwikkeling?

Toen Tonny voor het eerst met persoonlijke groei in aanraking kwam, zag hij het overal om hem heen gebeuren: mensen gingen naar een seminar van Tony Robbins en waren compleet onder de indruk. In plaats van dat ze de lessen op hun eigen leven gingen toepassen, vertelden ze het aan andere mensen. Ze werden coach.

Het is veiliger om informatie door te geven dan om het zelf toe te passen. Tonny heeft daar een weerstand tegen gekregen. Maar hij herkent het wel. Toen hij er net mee begon, ging er een hele nieuwe wereld voor hem open.

Misschien heb je ook eens in de zaal gezeten bij een Tony Robbins seminar. Zes dagen lang zit je op een ultieme high. Hij gebruikt de perfecte bewoording om dingen uit te leggen en alles wat hij zegt resoneert met je. Je hebt het idee dat er allemaal kwartjes zijn gevallen. Maar in werkelijkheid zijn er nog helemaal geen kwartjes gevallen.

Wanneer je al die nieuwe inzichten mee naar huis neemt, kun je op drie verschillende manieren bevrediging krijgen van wat je net hebt geleerd:

1. Je kunt het aan andere mensen gaan vertellen die net zo enthousiast reageren als jijzelf toen je het voor het eerst hoorde. Dan neem je de erkenning van Tony over. Zo word jij ineens de slimme goeroe die mensen in emotie brengt.
2. Je kunt de lessen op je eigen leven gaan toepassen. Deze optie is wat moeilijker. De erkenning moet dan uit jezelf komen. Je hebt iets geleerd, past het toe en voelt je beter. Dat is de vorm die je wilt hebben.
3. Je kunt de lessen ook op jezelf toepassen, maar jezelf niet de erkenning geven. In plaats daarvan zoek je de erkenning in een ander. Je wilt dat mensen zien hoe goed jij bezig bent.

Misschien heb je een gouden inzicht geleerd op het gebied van gezondheid, relaties, lezen, leren of ondernemen. Vervolgens wil je dat uitstralen naar je omgeving. Je gaat steeds extremere uitspraken doen en steeds extremer gedrag vertonen, omdat je wilt dat jouw omgeving daar een compliment op geeft.

Realiseer je dat je die erkenning niet krijgt van je omgeving. Als jij je ineens heel anders gaat gedragen, krijg je daar bijna nooit een positieve reactie op. Sterker nog, je valt je omgeving ermee lastig. Je wilt anderen bekeren. Maar zij zitten in een heel ander proces en zijn voor zichzelf aan het ontdekken wat ze wel en niet willen.

Wat als persoonlijke ontwikkeling een verslaving wordt?

Persoonlijke ontwikkeling kan een soort verslaving zijn. Je zit in de zaal en voelt een high. Zodra je teruggaat naar je eigen leven, ben je dat gevoel al snel kwijt. Het lukt je niet om alles toe te passen op je leven. Daarom ga je steeds weer terug. Je gaat naar steeds duurdere seminars, steeds meer boeken lezen en steeds meer kennis vergaren. Alles om dat gevoel weer terug te krijgen.

Misschien probeer je erkenning van andere mensen te krijgen, omdat jij zo ontwikkeld bent geworden. Ook dat is een verslaving. Als je een hele extreme uitspraak doet en je krijgt er geen bevestiging op, ga je daarna een nog extremere uitspraak doen. Of je gaat nog extremer gedrag vertonen.

Je kunt dus op twee verschillende manieren te ver gaan in je persoonlijke ontwikkeling. Wanneer je een verslaving hebt, krijg je ook afkickverschijnselen. Als je een bepaalde prikkel niet meer krijgt, ga je je beroerd voelen. Dan weet je dat je de voldoening extern gehaald hebt.

Blijf trouw aan jezelf

Wanneer je merkt dat persoonlijke ontwikkeling een verslaving wordt, weet je dat je terug moet naar de kern van persoonlijke ontwikkeling: jezelf persoonlijk ontwikkelen. Je moet jouw eigenheid gaan vinden en erop durven vertrouwen.

Probeer een bepaalde mildheid te ontwikkelen voor jezelf. Je zit op een pad waar je moet leren om te ontdekken wie je bent. Dat is vaak heel ingewikkeld.

In zijn boek ‘Geluk(t)’ schrijft Albert onder andere over mensen die onder zeer ellendige omstandigheden hebben geleefd, bijvoorbeeld in concentratiekampen of in gevangenissen. Iedereen dacht dat ze doodongelukkig zouden zijn. Toch zijn ze onder die extreme omstandigheden trouw gebleven aan zichzelf. Dat heeft er uiteindelijk voor gezorgd dat ze de omstandigheden konden overleven.

De boodschap die Albert met zijn boek wil overbrengen, is dat je het geluk niet moet zoeken in de externe omstandigheden. Het draait niet om materieel bezit of een huis in een zonnig land. Zelfs je gezondheid gaat je dat geluk niet brengen. Geluk draait erom dat je op elk moment kunt kiezen om trouw te blijven aan jezelf. Dat is echte persoonlijke ontwikkeling.

Wanneer persoonlijke ontwikkeling verandert in arrogantie

Persoonlijke ontwikkeling is belangrijk en het is goed om ermee aan de slag te gaan. Maar als je jezelf voorbij schiet, komt er een misplaatste arrogantie over de dingen die je hebt geleerd. Je leeft het nog niet, maar hebt het al wel geproefd.

Stel, je zit op een business seminar en krijgt dagenlang te horen hoe bepaalde zaken werken in een goedlopend bedrijf. In je hoofd zit je op het niveau van een miljoenenbedrijf met een prachtige cultuur en waar alle cijfers tot op de eurocent nauwkeurig inzichtelijk zijn. Je hoort de ene inspirerende gedachte na de andere. Alle marketingcampagnes lopen fantastisch en gaan viraal.

Dan ga je naar huis en kom je terug in jouw business die nog maar net startende is. Er is zelfs te weinig geld om de huur te betalen. Je wordt helemaal teruggeworpen naar dat niveau. En dat voelt ongemakkelijk, want je hunkert naar dat andere niveau. In plaats van dat je gaat bouwen aan je business, projecteer je je gevoel op je omgeving.

Er komt een bepaalde arrogantie. Jij weet het allemaal wel, want je hebt het net van iemand anders gehoord. Of je hebt er een boek over gelezen. Je brengt het nog niet in de praktijk, maar hebt het wel een soort van meegemaakt. Dat geef je terug aan je omgeving.

Ontwikkel je jezelf of je ego?

Soms zie je dat mensen die bezig zijn met persoonlijke ontwikkeling een soort spiritueel ego ontwikkelen. Ze denken alles te weten en te begrijpen. Ze denken dat ze absoluut verlicht zijn en nooit meer terug te komen op deze planeet.

Als je op deze manier wilt ontsnappen aan alles wat er is, verlies je een bepaalde realiteitszin. Op aarde krijg je nu eenmaal te maken met weerstand. Je krijgt te maken met verdriet, pijn en angst. De kunst van jezelf zijn en persoonlijke ontwikkeling, is dat je bereid bent om alles aan te gaan wat op jouw pad komt. Inclusief de pijn en inclusief het geluk. Alles mag er zijn, maar blijf er niet in hangen.

Mensen die echt persoonlijk ontwikkeld zijn, observeren het leven, maar maken het nooit persoonlijk. Dat heeft alles te maken met het woord ‘persona’. Persona komt uit het Grieks of Latijn en betekent 'masker'. Veel mensen denken dat persoonlijke ontwikkeling heeft te maken met het ontwikkelen van je persoonlijkheid. In plaats daarvan gaat het om het ont-wikkelen van het masker. Je wilt geen naam of betekenis meer geven aan datgene waar jij je identiteit aan ontleent.

Persoonlijke ontwikkeling en de weg naar verlichting

Persoonlijke ontwikkeling is een heel lang pad. Echte "verlichting" ontstaat niet van maandag op dinsdag nadat je Think and Grow Rich hebt gelezen.

Je kunt aan verlichting denken in de vorm van licht. Maar je kunt het ook zien als lichter. Persoonlijke ontwikkeling maakt het leven lichter. Je hebt steeds weer een keuze. Bijvoorbeeld wanneer je een boek hebt gelezen en de kennis wilt toepassen. Vraag jezelf dan: ‘Voelt het licht?’ Maak je het jezelf er makkelijker mee? En kun je er ook humor aan toevoegen? Dat maakt het lichter.

Veel mensen die boeken en seminars volgen op het gebied van persoonlijke ontwikkeling, maken het zichzelf heel zwaar. Van een vastenkuur doen tot volledig veganistisch worden, ze leggen zich allerlei restricties op. Zo beweert Tony Robbins dat hij maar 5 uur per nacht slaapt. Hierdoor voelde Albert zich een sukkel, want hij heeft 6 uur slaap nodig. Daarom beperkte hij zijn slaap ook tot 5 uur. Het resultaat: hij was elke dag weer kapot.

Nadat je een seminar hebt gevolgd, denk je misschien dat je heel strak en rigide moet gaan leven. Maar het leven wordt er absoluut niet leuker door. Echte persoonlijke ontwikkeling ontstaat pas op het moment dat je het jezelf lichter maakt op alle gebieden van je leven.

Wanneer je dingen licht maakt voor jezelf, kom je veel meer in een flow. Dingen gaan meer automatisch. Synchroniciteit gaat voor je werken. Er komt een soort moeiteloosheid voor in de plaats.

Je ontdekt dit alles pas op het moment dat je ervaart wat je niet moet gaan doen. Wanneer je leert wat niet bij je past, weet je ook beter wat wel bij je past.

Geef persoonlijke ontwikkeling de tijd

Als je ergens net mee begint, heb je snel de neiging om je alwetend te voelen. Anders is het te pijnlijk. Je wilt naar je omgeving uitstralen dat je het allemaal weet. Daarin schuilt de obsessie van alles willen weten en niet meer met de praktijk bezig zijn.

Trouw zijn aan jezelf betekent juist dat je moet accepteren dat je niets weet. Het is ook heel fijn om onwetend door het leven te gaan. Dan kun je alleen maar leren.

En weet ook heel goed wat je moet negeren. Daar zit een bepaalde wijsheid. Je hoeft niet met alles wat op je pad komt iets te doen. Pak alleen maar het stukje dat bij jou past.

Persoonlijke ontwikkeling draait om oefenen en jezelf de tijd geven om bij jezelf te komen. Of zoals Albert het heel mooi zegt: trouw blijven aan jezelf.

Heb jij helemaal niet het gevoel dat je te ver bent gegaan in persoonlijke ontwikkeling? Wil je er juist wat meer mee doen en hunker je naar kennis? Wil je alles leren over het ontdekken van je passie, het maken van keuzes, omgaan met stress, meer vitaliteit, beter leren slapen en omgaan met angst? Word dan zeker lid van Brein TV!