Moedig zijn: 6 tips om direct toe te passen

Wil jij ook zo graag een moedig mens zijn? Of kun je op dit moment wel wat moed gebruiken omdat je in een moeilijke fase van je leven zit? Waarschijnlijk verkies je moed boven haar grote tegenhanger: lafheid. Je wilt jezelf moedig getoond hebben in het verleden en graag ook in de toekomst. Moed is een deugd. De deugd der deugden zo je wilt. Maar waarom heb je deze eigenschap zo hoog in het vaandel staan? In deze blog lees je alles over moed en waarom die je soms ook in de schoenen kan zinken.

Moed: wat is het precies?

Laat ik beginnen met de klassieke definitie van moed, want waar hebben we het eigenlijk over wanneer we spreken van moed? Moed wordt ook wel omschreven als de bereidheid om de confrontatie aan te gaan met fysieke of geestelijke pijn. Niet zelden wordt er dan ook een onderscheid gemaakt tussen fysieke moed en morele moed.

Als je moedig bent, dan ben je iemand die het leven aangaat, met alle ongemakkelijkheden en tegenslagen die daarbij horen. Je deinst nergens voor terug. Geen gezeur, maar op je tanden bijten. Moed staat in het bekende lijstje van de zeven deugden en wordt vergezeld door wijsheid, rechtvaardigheid, gematigdheid, geloof, hoop en naastenliefde.

De maatschappelijke context

Waar ik al meermaals over te spreken kwam toen ik het had over sensaties van met name schuld en schaamte, was de maatschappelijke context waarin je bepaalde gevoelens moet plaatsen. In een vorige blog schreef ik bijvoorbeeld dat schaamte vooral bestaat bij de gratie van onze sociale omgeving en wat er binnen die sociale context wel en niet geaccepteerd wordt.

Je zou ‘moed’ dan ook kunnen zien als een van de elementen die binnen dit sociale kader plaats heeft en die zorgt – mits je voldoet aan de wetten van de moed – dat je door een groep wordt geaccepteerd. Als mens en sociaal wezen heb je anderen nodig dus die acceptatie is van levensbelang. Dat gezegd hebbende denk ik dat het, om de juiste conclusies te trekken over moed, goed is om de verschillende variaties van deze eigenschap te herkennen.

Fysieke moed

In onze maatschappij zijn we het er allemaal wel over eens dat moed goed is. Moed kan je goedkeuring wegdragen en staat lijnrecht tegenover haar gehate tegenhanger: lafheid. Moed is een deugd. Je wil graag moedig genoemd worden, maar daar komt ook meteen haar schaduwzijde om de hoek kijken, want kunnen we allemaal wel moedige mensen zijn? Daarover later meer.

De betekenis van moed is niet voor iedereen hetzelfde. Hoe jij over moed denkt, kan weer heel anders zijn dan hoe ik over moed denk. Moed in de klassieke zin van het woord roept bij velen van ons wel een aantal archetypen op zoals een ridder op een paard of Superman die iemand uit een brandend gebouw redt. Je denkt dan aan fysieke moed, aan kracht en aan spierballen. Moed met een hoog testosterongehalte zeg maar.

Geestelijke moed

Het soort moed dat ik interessanter vind, is de morele of geestelijke moed die we als mensen aan de dag kunnen leggen. Dan heb ik het over de moed om bepaalde emoties en gevoelens te doorleven en aan te gaan. Je leeft in een tijd waarin het niet moeilijk is om afleiding te zoeken. Sterker nog, de afleiding lijkt je vaak zelf op te zoeken en ook te vinden. Vooral jouw smartphone is een succesvolle afleider: maar ook de televisie, eten, drinken en gamen. Noem maar op. De weldaad aan afleiding in de hedendaagse maatschappij zorgt voor een bepaalde tendens, en dat is de tendens dat mensen minder gaan voelen.

Hoewel een leuke serie op Netflix kijken natuurlijk helemaal geen kwaad kan, is het wel zo dat een constante stroom van afleiding voor een zekere mate van afstomping zorgt. Het resultaat kan zijn dat je minder voelt. Wie niet voelt wat er gevoeld moet worden, zal van zichzelf verwijderd raken en het vermogen verliezen om zijn grenzen aan te geven. Voor sommige mensen wordt het een gewoonte om afleiding te zoeken en met die gewoonte verdwijnt geleidelijk de moed om te ervaren en te voelen. Wat je vaak niet voldoende beseft, is dat er veel moed nodig is om te voelen. Geestelijke moed om te leven, te voelen en te ervaren is dus een hele belangrijke en waardevolle eigenschap, in het bijzonder in een tijd waarin jij en ik worden bekogeld met mogelijkheden om bij onszelf weg te blijven.

Overmoed

Nu je weet wat moed is en wat een gebrek aan moed teweeg kan brengen, laten we eens kijken naar overmoed. Wat doet een teveel aan moed met jou en bestaat er eigenlijk wel zoiets als te veel moed? Overmoed zou je het jonge broertje van de moed kunnen noemen; het broertje dat in de pubertijd is en zijn impulsen nog niet helemaal onder controle heeft. Als je overmoedig bent, is de balans tussen het nut van je acties en de risico’s die aan die acties verbonden zijn, verdwenen.

Met andere woorden; je neemt te grote risico’s. Dat kan soms heel goed en soms heel slecht uitpakken. Overmoed is dan ook geen eenduidig slechte eigenschap. Het kan tot grote successen leiden. Overmoed kan zorgen voor een drive om te winnen, door te gaan en niet op te geven. De keerzijde van overmoed is echter dat er soms verkeerde inschattingen worden gemaakt, voorspellingen worden gedaan of beslissingen worden genomen.

Wanneer je weinig te verliezen hebt dan is overmoed een van de beste strategieën. Overmoed wordt dan ook vaak aangewend in de zoektocht naar een geschikte partner. Het risico om afgewezen te worden, staat immers niet in verhouding tot de winst die het je oplevert als iemand op je avances ingaat.

Hoogmoed

Overmoed leidt dus vaak tot het nemen van grote risico’s en soms tot grote successen. Maar die successen worden niet zelden mede geboekt door een flinke dosis geluk. Een risico dat op de loer ligt wanneer je overmoedig bent, is dat je de verkeerde conclusies trekt op het moment dat jouw overmoedige acties plotseling tot grote successen leiden. Onder valse voorwendselen prijs jij jezelf dan als het ware tot een zeer talentvol subject. Je maakt je groter dan je bent en dicht jezelf eigenschappen toe die je eigenlijk niet toebehoren. Overmoed kan in zo’n geval moeiteloos verworden tot een minder sympathieke variant van deze eigenschap: de hoogmoed.

Hoewel ik eerder lafheid als de grote tegenhanger van moed noemde, zou ook de hoogmoed als tegenhanger kunnen worden aangedragen. Hoogmoed is iets anders dan overmoed. Het wordt ook wel omschreven als het overschatten van je eigen kunnen. Maar de term wordt ook gebezigd om te refereren aan mensen die een hoge dunk van zichzelf hebben. Hoogmoed is niet het puberende broertje van de moed. Hoogmoed is de jaloerse stiefzus die zich het liefst verschuilt achter een haag van schijnbare zelfverzekerdheid.

Deze als moed vermomde eigenschap mag beslist niet met moed verward worden, maar dat gebeurt wel vaak omdat hoogmoed mensen voor de gek kan houden. Hoogmoedig zijn is niet fraai en soms heb je zelf niet in de gaten dat je vanuit de hoogte van de hoogmoed opereert. Hoogmoedigheid is namelijk een van die eigenschappen die dient als verhulling van een ander gevoel. Hoogmoed kan niet alleen anderen voor de gek houden, maar ook jou zelf!

Moed en angst

Als je bang bent dan ben je over het algemeen niet in de stemming om jezelf voor de leeuwen te werpen, nog grotere risico’s te nemen of een bepaalde onaangename emotie aan te gaan die je nu juist zo graag wilt afdekken door bijvoorbeeld een Netflix marathon te organiseren met je geliefde. Angst maakt dat je wilt wegkruipen en schuilen tot het gevaar, fysiek of mentaal, is geweken. Moed en angst lijken dus tamelijk haaks op elkaar te staan. Wie bang is, voelt de moed in zijn schoenen zinken. Dus hoe blijf je moedig als je bang bent? Een belangrijk filosofisch onderwerp en ook een behoorlijk dilemma, of niet?

De moed om uit je comfortzone te stappen

Eerder trok ik de conclusie dat er moed voor nodig is om te voelen. Ik zou dit graag hedendaagse moed willen noemen. Het voelen, doorleven en ervaren van plezierige emoties, daar heb je over het algemeen niet zo veel moeite mee. Je vindt het prima om uitzinnig te zijn, blij; misschien soms lichtelijk hysterisch of heel erg melig. Emoties die je liever niet ervaart zijn de emoties die minder aangenaam zijn zoals angst, schaamte, schuld en natuurlijk verdriet.

Aangezien je instinctief van pijnlijke ervaringen wegblijft, kunnen deze emoties nogal eens verwaarloosd worden. Het vergt moed om uit je comfortzone te stappen en ook de minder plezierige sensaties van het leven aan te gaan. Het menselijk brein is vernuftig. Het bedenkt allerlei strategieën en theorieën om maar niet aan de slag te hoeven met die verwaarloosde emoties. Vaak liggen angst en verdriet dan ook ver weg verstopt in de krochten van onze ziel.

Je maakt jezelf wijs dat angst een laffe emotie is of dat verdriet jou niet dient maar een teken van lafheid is. Zo wordt het misverstand geboren dat kwetsbaarheid een teken van zwakte is. Tijd dus om de moed van kwetsbaarheid te accepteren. Je bent immers een mens en dat maakt jou per definitie kwetsbaar. Deze realiteit onder ogen komen, jouw eigen tekortkomingen herkennen en ervaren: daar kan geen ridder of Superman tegenop.

“Let everything happen to you
Beauty and terror
Just keep going
No feeling is final”

Rainer Maria Rilke

Waar haal je de moed vandaan?

Maar waar haal je dan de moed vandaan om te voelen wat er gevoeld moet worden? Ik heb een paar tips voor je op een rijtje gezet.

1. Onaangename emoties komen en gaan. Ze zijn altijd van tijdelijke aard. Zoals Rilke in bovenstaande quote erg mooi omschreef, nothing is final. Voel het allemaal: de schoonheid, de ellende, ga gewoon door. Niets is definitief.
2. Accepteren dat het leven niet te controleren is en dat de zogenaamde vrije val erbij hoort. Angstig zijn is iets anders dan laf zijn en dat vergeet je helaas nog wel eens.
3. Vaak ben je bang om bang te zijn. Het ervaren van emoties, de authentieke emoties, levert je niets dan opluchting op. Er valt dus in de realiteit niets te vrezen.
4. Mediteer. Ga eens in een lege kamer zitten en kijk wat er gebeurt. Misschien ben jij wel prettiger gezelschap dan je vermoedt.
5. Heb compassie voor de emoties die je ervaart. Laat ze er zijn. Kwetsbaarheid is een kracht en geen zwakte.
6. Praat met een coach als emoties te overweldigend zijn. Uitreiken naar anderen en hulp vragen; daar is moed voor nodig.

Welke tips over het onderwerp moed heb jij voor de lezers van deze blog? Wat helpt jou om angst te overwinnen? Laat het hieronder weten in het reactieveld of deel dit artikel via de Social Media knoppen. Alvast veel dank!