Stressbestendig, hoe word je dat?
Hoe word je stressbestendig?
Waarom ervaart de een sneller stress dan de ander? Sommige mensen lijken zich ongehinderd door het leven te bewegen. Ze werken fulltime, hebben nog een stuk of wat hobby’s, drie kinderen en knutselen na het werk nog een schutting in elkaar. Andere mensen zijn na en dag werken moe en moeten herstellen. Ze hebben meer tijd voor zichzelf nodig om goed te blijven functioneren. Hoe komt het dat de een meer kan hebben dan de ander of – met andere woorden -: “Waarom krijg ik wel een burn-out, en jij niet?”.
Wanneer ervaar je stress?
Laat ik beginnen met de oorzaken van stress. Wanneer ontstaat stress precies? Gedurende de dag komt er van alles op je pad dat stress kan veroorzaken. In principe leent iedere situatie zich wel om van in de stress te raken. Een collega is niet tevreden, je bent een afspraak met een vriend(in) of collega vergeten, je hebt te veel werk aangenomen en je weet niet of je de deadline wel gaat halen. In situaties op je werk, thuis of in je relatie met vrienden kunnen zich allerlei dingen voordoen waar je van in de stress schiet, of niet.
Verwachtingen
Stress heeft veel te maken met verwachtingen en de mate waarin jij aan die verwachtingen kunt voldoen. Wanneer er meer van je wordt gevraagd dan je kunt geven, ontstaat er stress. Verwachtingen hebben is op zichzelf geen probleem. Verwachtingen kunnen je ook motiveren om in actie te komen en goed te presteren. Het probleem zit hem veelal in het onvermogen om op het juiste moment je eigen grens aan te geven en ‘nee’ te zeggen.
“Men kan zijn gevoel wel het zwijgen opleggen, maar men kan er geen grenzen aan stellen.” Albertine Necker de Saussure
Je grens bepalen
Als jij je eigen fysieke en mentale gezondheid goed wilt bewaken, zul je moeten weten waar je grens ligt. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Als mens wil je graag dat anderen je aardig vinden. Je zoekt naar waardering en die krijg je nu juist als je aan de verwachtingen van anderen tegemoet komt, toch? ‘Nee’ zeggen is dan ook vaak een lastige operatie. Veel liever ga je jouw eigen grenzen over en negeer je jouw gevoel, dan dat je tegen jouw collega of partner zegt: “Ik heb er even geen ruimte voor. Sorry.” Zonde, want zo ontstaat stress.
Hoe je in het leven staat
Neuropsycholoog Rob Markus deed onderzoek naar de mate van stressgevoeligheid bij mensen. Hij zocht naar antwoorden op de vraag waarom de een vrolijk doorrent, terwijl de ander zich in een burn-out werkt. Markus concludeerde dat een belangrijke factor van stress, de manier is waarop mensen in het leven staan. Hoe kijk je naar de wereld om je heen? Hoe groter jouw controledrang, hoe groter de kans op chronische stress en burn-out, stelt Markus. Wordt die controledrang ook nog eens gecombineerd met een flinke dosis twijfel aan het eigen kunnen, dan levert dat de perfect combinatie op om snel in de stress te raken en behoor je al gauw tot de stressgevoelige groep.[1]
Invloed van het brein en de hormonen
Hoewel de doorgewinterde controlefreak en de bevlogen perfectionist dus gevoeliger zijn voor stress, spelen er toch meer factoren een rol die je onwillekeurig meer of minder vatbaar maken voor stress en burn-out. Op sommige van deze factoren heb jij als mens geen enkele invloed. Dat zijn de zogeheten biochemische factoren, die te maken hebben met de werking van je brein en je hormonen. Sommige mensen worden geboren met een bepaalde genetische samenstelling die hen meer vatbaar maakt voor stress.
De kracht van serotonine
Markus noemt een verstoord serotoninesysteem als de belangrijkste factor voor stressgevoeligheid. Serotoninetransporteurs zorgen er namelijk voor dat communicatieprocessen met betrekking tot ervaringen van stress en stemming goed verlopen. De een wordt geboren met een grotere hoeveelheid van die serotoninetransporteurs dan de ander. Dat is genetisch zo bepaald. Hoe minder serotoninetransporteurs je hebt, hoe vatbaarder je bent voor stress.
Er is hoop
Maar er is hoop voor de genetisch benadeelden! Markus benadrukt namelijk dat mensen met een kleinere hoeveelheid serotoninetransporteurs niet per definitie last hoeven hebben van stress of burn-out. Nog altijd speelt de manier waarop je in het leven staat een grote rol. De interpretatie die je hebt van bepaalde situaties, maakt dat ook mensen met een laag gehalte serotoninetransporteurs gerust een leven vrij van stress kunnen leiden. Je bewust worden van je eigen perfectionisme en de hoge eisen die je aan jezelf stelt, weegt dus zwaarder dan je genetische samenstelling.
Te veel hooi op je vork
Stress wordt vaak getriggerd door omstandigheden. Ik noemde eerder al wat voorbeelden: situaties op het werk of trammelant in de persoonlijke sfeer. Maar ook meer ingrijpende omstandigheden spelen een rol die voor permanente veranderingen zorgen. Dan moet je denken aan een scheiding of het overlijden van een dierbare. Onderzoek wijst uit dat veel verandering in een relatief kort tijdsbestek sneller stress tot gevolg kan hebben. Hoe meer je op je bord krijgt, hoe groter de kans op stressklachten. Wanneer je in een jaar tijd een dierbare verliest, van baan verandert en je relatie probeert te redden, dan ben je wel heel veel ballen hoog aan het houden. Het pannetje stroomt dan snel over.
Stress herkennen
Hoe kun je zien dat iemand (of jijzelf) in stress leeft? Over het algemeen zijn gestreste mensen niet de leukste mensen. Als je in stress leeft, ben je sneller kwaad. Je hebt een korter lontje. Ook kun je je opgejaagd voelen en hoog in je adem zitten. Stress leidt tot allerlei fysieke klachten. Een duidelijk teken van stress is Hyperventilatie, wat is de oorzaak en hoe kom je er vanaf?" data-excerpt="Hyperventilatie, wat is de oorzaak en hoe kom je er vanaf? Adem en psychologie hebben veel met elkaar te maken. De manier waarop je ademt, heeft invloed op hoe je je voelt. En het werkt ook andersom. .." data-featured-image="https://media-01.imu.nl/storage/psychologievansucces.nl/7543/ademen-adem-hyperventilatie-1170x500.jpg?t=1614200289" class="smart-content-link sc-link" href="https://psychologievansucces.nl/hyperventilatie-wat-is-de-oorzaak-en-hoe-kom-je-er-vanaf/">Hyperventilatie, wat is de oorzaak en hoe kom je er vanaf?" data-excerpt="Hyperventilatie, wat is de oorzaak en hoe kom je er vanaf? Adem en psychologie hebben veel met elkaar te maken. De manier waarop je ademt, heeft invloed op hoe je je voelt. En het werkt ook andersom. .." data-featured-image="https://media-01.imu.nl/storage/psychologievansucces.nl/7543/ademen-adem-hyperventilatie-1170x500.jpg?t=1614200289" class="smart-content-link sc-link" href="https://psychologievansucces.nl/hyperventilatie-wat-is-de-oorzaak-en-hoe-kom-je-er-vanaf/">Hyperventilatie, wat is de oorzaak en hoe kom je er vanaf?" data-excerpt="Hyperventilatie, wat is de oorzaak en hoe kom je er vanaf? Adem en psychologie hebben veel met elkaar te maken. De manier waarop je ademt, heeft invloed op hoe je je voelt. En het werkt ook andersom. .." data-featured-image="https://media-01.imu.nl/storage/psychologievansucces.nl/7543/ademen-adem-hyperventilatie-1170x500.jpg?t=1614200289" class="smart-content-link sc-link" href="https://psychologievansucces.nl/hyperventilatie-wat-is-de-oorzaak-en-hoe-kom-je-er-vanaf/">Hyperventilatie, wat is de oorzaak en hoe kom je er vanaf?" data-excerpt="Hyperventilatie, wat is de oorzaak en hoe kom je er vanaf? Adem en psychologie hebben veel met elkaar te maken. De manier waarop je ademt, heeft invloed op hoe je je voelt. En het werkt ook andersom. .." data-featured-image="https://media-01.imu.nl/storage/psychologievansucces.nl/7543/ademen-adem-hyperventilatie-1170x500.jpg?t=1614200289" class="smart-content-link sc-link" href="https://psychologievansucces.nl/hyperventilatie-wat-is-de-oorzaak-en-hoe-kom-je-er-vanaf/">Hyperventilatie, wat is de oorzaak en hoe kom je er vanaf?" data-excerpt="Hyperventilatie, wat is de oorzaak en hoe kom je er vanaf? Adem en psychologie hebben veel met elkaar te maken. De manier waarop je ademt, heeft invloed op hoe je je voelt. En het werkt ook andersom. .." data-featured-image="https://media-01.imu.nl/storage/psychologievansucces.nl/7543/ademen-adem-hyperventilatie-1170x500.jpg?t=1614200289" class="smart-content-link sc-link" href="https://psychologievansucces.nl/hyperventilatie-wat-is-de-oorzaak-en-hoe-kom-je-er-vanaf/">Hyperventilatie, wat is de oorzaak en hoe kom je er vanaf?" data-excerpt="Hyperventilatie, wat is de oorzaak en hoe kom je er vanaf? Adem en psychologie hebben veel met elkaar te maken. De manier waarop je ademt, heeft invloed op hoe je je voelt. En het werkt ook andersom. .." data-featured-image="https://media-01.imu.nl/storage/psychologievansucces.nl/7543/ademen-adem-hyperventilatie-1170x500.jpg?t=1614200289" class="smart-content-link sc-link" href="https://psychologievansucces.nl/hyperventilatie-wat-is-de-oorzaak-en-hoe-kom-je-er-vanaf/">Hyperventilatie, wat is de oorzaak en hoe kom je er vanaf?" data-excerpt="Hyperventilatie, wat is de oorzaak en hoe kom je er vanaf? Adem en psychologie hebben veel met elkaar te maken. De manier waarop je ademt, heeft invloed op hoe je je voelt. En het werkt ook andersom. .." data-featured-image="https://media-01.imu.nl/storage/psychologievansucces.nl/7543/ademen-adem-hyperventilatie-1170x500.jpg?t=1614200289" class="smart-content-link sc-link" href="https://psychologievansucces.nl/hyperventilatie-wat-is-de-oorzaak-en-hoe-kom-je-er-vanaf/">Hyperventilatie, wat is de oorzaak en hoe kom je er vanaf?" data-excerpt="Hyperventilatie, wat is de oorzaak en hoe kom je er vanaf? Adem en psychologie hebben veel met elkaar te maken. De manier waarop je ademt, heeft invloed op hoe je je voelt. En het werkt ook andersom. .." data-featured-image="https://media-01.imu.nl/storage/psychologievansucces.nl/7543/ademen-adem-hyperventilatie-1170x500.jpg?t=1614200289" class="smart-content-link sc-link" href="https://psychologievansucces.nl/hyperventilatie-wat-is-de-oorzaak-en-hoe-kom-je-er-vanaf/">Hyperventilatie, wat is de oorzaak en hoe kom je er vanaf?" data-excerpt="Hyperventilatie, wat is de oorzaak en hoe kom je er vanaf? Adem en psychologie hebben veel met elkaar te maken. De manier waarop je ademt, heeft invloed op hoe je je voelt. En het werkt ook andersom. .." data-featured-image="https://media
