Leren omgaan met tentamenvrees. 14 gouden tips!

14 gouden tips bij tentamenvrees

Een tentamen of examen afleggen brengt voor de meeste studenten een gezonde spanning met zich mee. Je wilt het tentamen halen en moet op dat moment laten zien dat je de stof onder de knie hebt.

Een beetje spanning is helemaal niet erg en helpt je juist beter presteren. Maar soms neemt de angst zo toe, dat dit te veel spanning geeft. Tijdens het tentamen zelf nemen de nervositeit de overhand en kun je de stof niet meer herinneren. Je slaat dicht. Gelukkig is er iets aan te doen!

Hoe ga je om met tentamenvrees?

Tijdens mijn studententijd heb ik mezelf methoden moeten aanleren om betere tentamenresultaten te behalen. Ik was een afgestudeerde Hbo’er. Ben naar de universiteit toe gegaan en wist vervolgens niet wat me overkwam.

Die enorme hoeveelheid aan informatie, vaak in het Engels. Hoe moest ik dat allemaal moest verwerken? Gevolg? Alleen maar onvoldoendes! En toch ben ik uiteindelijk afgestudeerd met goede resultaten en soms zelfs een uitschieter naar boven.

Hoe me dit gelukt is vertel ik aan de hand van een aantal gouden tips. Maar eerst een opsomming van de symptomen van tentamenvrees of tentamen faalangst.

Hoe herken je symptomen van tentamenvrees?

In de literatuur vind je een uitgebreide lijst van symptomen van tentamenvrees. Hieronder lees je er een aantal. Komen ze bekend voor? En beïnvloeden ze je resultaten?

• Moeite met het onthouden van de studiestof
• Niet helder meer kunnen denken voor of tijdens het tentamen
• Fysieke klachten voor en tijdens het tentamen, zoals tintelingen, droge mond, duizelingen, hoge adem, hyperventilatie, gejaagde hartslag/ druk op de borst, hoofd- en buikpijn
• Duizeligheid bij vermoeidheid, zo voorkom je het!
• Slaapproblemen
• black-outs / blokkades voor en tijdens het tentamen

Heb je jezelf herkend in een aantal van deze symptomen en heb je het gevoel dat het jouw voorbereiding en resultaat negatief beïnvloedt, dan kunnen onderstaande tips voor jou hulp bieden.

Examenvrees tips

Tip 1 Houd de stof goed bij

Een tentamen leren begint natuurlijk niet vanaf het moment dat een cursus is beëindigd en de datum van het tentamen bekend is. Studenten maken soms de fout door tijdens een cursus de stof nauwelijks bij te houden en de boeken pas een paar weken voor het tentamen serieus open te slaan. Gebrek aan tijd is hier meestal de reden voor. En ook het gebrek aan tijdsdruk, want het tentamen is nog zo ver weg.

Maar hierdoor is het een stuk moeilijker om de stof tijdens de lessen eigen te maken. Je hebt niet de mogelijkheid de juiste vragen te stellen en de uitleg over de stof neem je maar voor waar aan. Zorg er dus voor dat je de lessen zo goed mogelijk voorbereidt. Lees de hoofdstukken op zijn minst een keer goed door en maak de opdrachten. Maak eventueel een schema waarin je vastlegt wanneer je welke hoofdstukken doorneemt.

Tip 2 Begin op tijd met leren voor het tentamen

Wellicht overbodig, maar toch gebeurt het vaak genoeg dat studenten twee dagen voor het tentamen maar eens besluiten de boeken erbij te pakken.

Maak een schema van de te leren stof. Zo krijg je een goed mentaal plaatje van wat er allemaal gedaan moet worden en kom je niet een dag voor het tentamen voor de verrassing te staan dat je nog vier hoofdstukken in je hoofd moet proppen.

Tip 3 Haal oefententamens en samenvattingen erbij

Oefententamens zijn een goede manier om de stof te begrijpen en een beeld te krijgen wat er gevraagd kan worden. Meestal circuleren tentamens wel ergens rond. Een samenvatting is handig omdat de hoofdzaken erin staan vermeld. Maar let op, niet elke samenvatting is even goed geschreven. Vraag rond bij je medestudenten of bij studenten die het jaar ervoor het tentamen hebben gemaakt.

Tip 4 Zorg ervoor dat je geen hoofdstukken overslaat

Een vaak gemaakte denkfout is dat studenten erop gokken dat over bepaalde hoofdstukken geen vragen gesteld gaan worden. Misschien omdat er tijdens de lessen niet veel aandacht aan is besteed.

Het is mij vaak genoeg overkomen dat ik ook hierop gokte en dan zal je zien dat je net die ene vraag krijgt die je niet verwachtte. Het geeft een rustgevend gevoel voordat je het tentamen ingaat, als je in ieder geval weet dat je alle hoofdstukken geleerd hebt. Je komt dan niet voor verassingen te staan.

Natuurlijk kun je wel per hoofdstuk een inschatting maken wat hoofd- en bijzaken zijn. Vaak pik je dit tijdens de lessen al op, bijvoorbeeld aan de hand van de sheets die je docent gebruikt.

Tip 5 Neem op tijd pauzes tijdens het studeren

Informatie onthoud je makkelijker als je ervoor zorgt dat je stukken tekst leest met ruime intervallen daartussen. Neem dus op tijd pauzes en ga niet te lang door met leren.

Ik ben een paar dagen achter elkaar tot 21.00 in de avond door gegaan, met als gevolg dat ik elke nacht pas om 4.00 uur sliep. Slecht idee dus. Je hersenen hebben tijd nodig om de stof te verwerken. Stop dus elke dag rond 17.00 uur en ga vervolgens lekker ontspannen.

Tip 6 Overhoor jezelf of laat je overhoren

Goede manier om de stof eigen te maken is het zeer regelmatig overhoren en testen van jezelf. Op die manier stimuleer je je hersens voortdurend te graven naar de informatie die je net hebt opgedaan. Die activiteit maakt dat je de informatie sneller onthoudt. Het blijkt een veel effectievere manier dan teksten onderstrepen of zelf een samenvatting schrijven.

Tip 7 Plan je tentamen niet te vroeg in

Deze tip geldt alleen wanneer je zelf je tentamenmoment kunt bepalen. Het kan per individu verschillen, maar mijn ervaring is dat het verstandiger is om een tentamen redelijk laat in te plannen.

Simpelweg omdat je meer tijd overhoudt om te leren, maar je hebt ook de mogelijkheid om bij medestudenten die het tentamen al wel gedaan hebben eens te vragen welke tentamenvragen er aan bod kwamen, hoeveel vragen het waren en hoeveel tijd ze nodig hadden om het tentamen te volbrengen.

Je weet dan voor jezelf hoeveel tijd je per vraag kunt inbouwen en je hebt weer een aantal oefenvragen voor jezelf. Handig toch?

Tip 8 Stel niet te hoge eisen

Als je heel perfectionistisch bent, stijgt de spanning alleen maar. Probeer juist te relativeren: ‘Ik hoef niet alles weten’ en ‘Een zes is ook een voldoende’. Laat je niet gek maken door mensen uit je omgeving die een hoog cijfer van je te verwachten. Hoe denk je dat het moment van afwachting gaat voelen als je van jezelf eist dat je een 8 hebt?

Tip 9 Controleer bij jezelf of je de stof snapt

Stel jezelf geregeld de vraag: ‘Snap ik de stof, of houd ik mezelf voor dat ik de stof snap? Ik lees nu een tekst, maar snap ik de kern van wat ze proberen uit te leggen.’ Als je eerlijk tegen jezelf bent, dan weet je meestal wel het antwoord op de vraag.

Tips tijdens het tentamen

Tip 10 Blijf niet te lang nadenken over een vraag die je niet weet.

Voor je gevoel is het fijner om eerst een vraag af te ronden en dan door te gaan naar de volgende vraag. Maar houdt er rekening mee dat de tijd doortikt. Dit gaat allemaal ten koste van de tijd die je kunt besteden aan vragen die je wel weet. Soms kom je later alsnog op het antwoord op een vraag.

Tip 11 schrik niet van blokkades

Als je op het examen ‘geblokkeerd’ raakt ga dan verder met iets anders of pauzeer even een halve minuut. Blokkeren of een black out is niet meer dan dat kennis tijdelijk niet toegankelijk is.

Hoe harder je dan zoekt, des te moeilijker wordt het (1). Er komt gegarandeerd een moment in het tentamen dat je weer helder van geest bent.

Tip 12 Lees de vragen goed door

Vaak lees je minder nauwkeurig als je onder stress staat. Hierdoor maak je fouten in je antwoorden. Neem dus de tijd om de vragen goed door te lezen, desnoods twee keer.

Tips na het tentamen

Tip 13 Evalueer

Zeker als je bent gezakt is het nodig te evalueren, maar dat kan dan juist erg vervelend zijn. Zo snel mogelijk vergeten lijkt dan vaak de beste oplossing. Probeer te onderzoeken wat op het examen zelf niet goed ging. Analyseer jouw aanpak en organisatie van de studie en jouw manier van tentamen afleggen.

Ga naar de nabespreking en stel daar vragen. Bespreek het examen met een medestudent, mentor, tutor of docent. Laat je ook niet uit het veld slaan bij een slecht resultaat. Het is wel weer een leervolle ervaring die je bij een volgend tentamen kunt gebruiken.

Tip 14 Pak je rust

Neem de tijd om uit te rusten van je inspanning. De marathonloper loopt ook niet de dag na de wedstrijd een marathon. Leer van je ervaring. Duik niet gelijk in de boeken voor een volgend tentamen.

Wat kan ik doen om met tentamenvrees om te gaan?

Merk je dat je na deze tips toch te veel moeite hebt om met tentamenvrees om te gaan, dan is het verstandig om er eens met iemand over te praten. Het is moeilijk om helemaal van faalangst af te komen, maar toch verstandig om hulp te zoeken.

Tentamenvrees hulp en adviezen

Veel hogescholen en universiteiten bieden hulp en adviezen aan studenten met faalangst. Informatie hierover kan je vinden op de website van jouw hogeschool of universiteit.

Ook kan je informeren of er studentenpsychologen werkzaam zijn bij jouw opleiding. De studentenpsycholoog ziet veel studenten met faalangst en kan je zeer gerichte tips geven en samen met jou een passende oplossing zoeken. Bij veel opleidingen worden er ook speciale faalangst workshops of cursussen gegeven.

Zie je het niet zitten om naar een studentenpsycholoog te gaan? Of is er geen studentenpsycholoog aan jouw opleiding verbonden? Je kan met faalangst ook terecht bij je huisarts. Je huisarts kan je indien dat nodig of gewenst is doorverwijzen naar een (vrijgevestigde) psycholoog.