Wat kan je doen aan onzekerheid bij pubers?

Onzekerheid bij pubers mag je niet onderschatten

Onzekerheid en pubers, iedereen zal dit herkennen, het is een lastige fase. Als pubers genoeg zelfvertrouwen hebben dan geloven ze in zichzelf en wat ze allemaal kunnen. Ze zullen minder onzeker zijn. Ook zullen ze daarbij zeker zeggen dat ze alles kunnen, durven en willen doen.

Ze hebben dan ook een goed gevoel van eigenwaarde, een positief zelfbeeld. In de opvoeding leren kinderen veel dingen die helpen om zelfstandig te worden. Als ze namelijk zelf beslissingen kunnen (en mogen) nemen, krijgen ze ook een eigen mening.

Minder zelfvertrouwen ontwikkelen

Als een kind dingen zelf kan doen, zal het dat trots aan anderen laten zien, minder onzeker zijn en daarvoor complimentjes krijgen. Maar wanneer er teveel van kinderen wordt verwacht en ze kunnen het niet waar maken, dan is de kans groot dat ze daardoor onzeker worden.

Dit wil je altijd voorkomen, maar dat kan niet altijd. Het kan namelijk ook zijn dat kinderen te hoge eisen aan zichzelf stellen. Hierdoor kunnen ze ook onzeker worden en minder of geen zelfvertrouwen ontwikkelen.

Het is van belang dat het herkend wordt, maar ook moet er rekening worden gehouden met de verschillende fasen die pubers meemaken. Pubers krijgen met verschillende ontwikkelingen te maken, zowel op lichamelijk als op geestelijk gebied. Bereid pubers er op voor, maar geef ze ook de tijd om zichzelf te leren kennen en zichzelf te kunnen zijn in deze fase.

“Geef ze de ruimte, maar zorg ervoor dat ze steeds op je kunnen terugvallen als dat nodig is. Zeker in periodes van grote onzekerheid”

Laat kinderen zelf proberen

Kinderen leren van ouders al om een zelfstandig persoon te worden. Ze kunnen zelf dingen leren en mogen ontdekken of ze dingen zelf kunnen doen. Kinderen zien het vaak als een leuke oefening, ze willen graag laten zien wat ze kunnen. Ze zullen ook zeggen ‘ik kan dat zelf, laat mij maar’ of ‘mag ik het ook eens zelf doen?’. Laat kinderen het zelf proberen, je bent er bij om te kunnen helpen en in te grijpen als dat nodig is. Van fouten maken leer je en daar kunnen de kinderen alleen maar achter komen als ze die kans krijgen. Geef ze dan ook die kans.

‘Puberteit? Dat is toch wanneer je lastige ouders hebt?’

Laat kinderen initiatieven nemen. Als het nu niet uitkomt of de situatie is er niet naar, leg het dan aan ze uit, zodat ze niet denken ‘papa of mama denkt dat ik dat niet kan!’. Het gaat er om dat je ze duidelijk maakt waarom het nu bijvoorbeeld wel of juist niet kan. Daardoor leren ze ook situaties inschatten. Ze leren om de juiste beslissingen te nemen en inzicht te krijgen in en begrip te krijgen voor situaties.

Zowel ouders als leerkrachten spelen bij de zelfstandigheid van de kinderen een grote rol. Maar bij pubers komt er nog meer bij kijken. De basis is al gelegd op jongere leeftijd, maar het gaat er om dat ze nu ook alles alleen kunnen doen.

Hoe kun je een puber helpen?

Een puber zal ook veel alleen willen doen en zeggen dat hij het aan kan, maar hoe kun jij een puber helpen en ondersteunen? Ben hier wel voorzichtig mee en neem een afwachtende houding aan (als veiligheid en gezondheid niet in gevaar zijn), want ze zitten er niet allemaal op te wachten dat je ze zomaar gaat helpen.

• Laat kinderen altijd zelf ervaringen op doen. Geef ze de kans om zelfstandig te zijn, laat ze daarin groeien. Hier kunnen ze vertrouwen in een ander, hoe ga je ermee om?" door opbouwen. Een puber wil namelijk graag zelfstandig zijn, maar houd er wel rekening mee dat ze de steun van de ouders nog wel nodig hebben (ook al geven ze dat niet graag toe)!
• Een puber is goed in staat om zelf oplossingen te bedenken bij problemen, laat dit ook gebeuren. Zorg dat ze op een veilige manier nadenken over oplossingen. Bespreek samen de oplossingen en wanneer een oplossing niet veilig is, leg het dan uit aan de hand van een voorbeeld zodat een puber zelf in ziet dat het beter is om wat anders te bedenken. Daarbij zou je tips kunnen geven en de pubers kunnen zelf ook weer aan worden gezet om na te denken over nieuwe oplossingen die wel passend en veilig zijn voor deze situatie.
• Positieve aandacht is voor iedereen belangrijk, maar ook voor pubers. Laat ook duidelijk merken dat je interesse hebt in wat ze doen en geef ook complimentjes. Pubers zullen hierdoor ook een sterker zelfbeeld krijgen.
• Probeer zelf positief te blijven, wanneer je namelijk negatief bent, is de kans groot dat een puber onverschillig wordt en zo gaat denken. Ze kunnen zeggen “ik doe het nooit goed” en dat wil je voorkomen.
• Het is belangrijk dat je aan pubers laat merken dat je achter ze staat. We noemen het ook wel liefde geven, maar let er op dat je niet gaat overdrijven (want daar houden ze niet van en dan kunnen ze zich weer tegen je keren, waar je niet op zit te wachten). Luister naar ze, toon begrip en maak alles bespreekbaar, praat nooit veroordelend of minachtend over hun keuzes.

Onzekerheid bij pubers

Een puber kan erg onzeker zijn, maar waar komt dat vandaan? Dit kan door verschillende factoren komen. Het eerste waar je aan zou denken is dat er in de puberteit veel tegelijkertijd verandert.

Het lichaam is aan het veranderen, ze gaan naar de middelbare school, nieuwe vrienden maken, er is veel nieuw en daar kunnen pubers erg onzeker van worden. Er zijn ook invloeden van buitenaf die hierin een rol kunnen spelen. Een puber maakt veel gebruik van een computer/laptop, iPad, televisie, mobiele telefoon en nog veel meer apparaten.

Hierdoor worden ze op de hoogte gehouden van de laatste trends. Ze gaan zichzelf vergelijken met anderen die ze op tv of Facebook zien. Daardoor willen ze bijvoorbeeld dezelfde kleding dragen of ze willen ook nieuwe producten proberen of hebben, omdat anderen dat ook doen. Ze willen er echt bij horen en dat doen ze door te kijken wat anderen doen en daar in mee te gaan. Maar dit is eigenlijk onbegonnen werk, een onmogelijk streven, maar zo ervaart een puber het niet.

Iedereen is uniek. Maar dit is niet wat pubers op dat moment in gedachten hebben. Ze willen er gewoon bij horen en weten wat de anderen doen en daar willen ze in meegaan om niet buiten de groep te vallen.

Een verkeerd zelfbeeld bij pubers

Een puber heeft al snel een verkeerd zelfbeeld. Er wordt vaak van ze verwacht dat ze het goed doen op school, dat ze goede cijfers halen en dat ze op tijd komen. Het lukt niet altijd en daardoor kunnen ze onzeker worden en zo krijgen ze iedere keer weer wat meer een verkeerd zelfbeeld.

Het sluipt er langzaam aan in en ze geloven daardoor dat ze niet goed genoeg zijn en denken dat ze zichzelf niet mogen zijn. Het is belangrijk dat ouders en familie de onzekerheid bij pubers kunnen herkennen.

Hoe herken je onzekerheid bij jouw puber?

• Een onzekere puber loopt bij een onzeker gevoel vaak met zijn hoofd omlaag.
• Een onzekere puber kijkt je niet aan en kijkt je niet recht in de ogen als hij tegen je praat.
• Een puber zal bij onzekerheid ook negatief over zichzelf en anderen praten, ook kan het zijn dat hij of zij veel aan het roddelen is.
• Een puber kan bij onzekerheid ook erg dramatisch zijn over bepaalde gebeurtenissen en situaties.
• Een onzekere puber zal hard praten, zodat hij zichzelf kan overschreeuwen.
• Een onzekere puber zal anderen proberen te overtuigen van iets dat ze niet voelen of niet zijn.
• Een onzekere puber zal zich ook afsluiten van de buitenwereld.
• De onzekere puber kan ook herkend worden aan het vaker verontschuldigen dan normaal is.
• De onzekere puber zal ook extreem vaak contact zoeken op overdreven manieren.

Tips voor de praktijk met pubers

Als je zelf thuis pubers hebt of met pubers werkt, is het altijd goed om eens terug te denken aan je eigen pubertijd. Had je toen een gezond zelfvertrouwen? Hoe praatte je destijds tegen jezelf? Hoe ging je om met anderen en waarover communiceerden jullie? Ging je gesprekken aan of liep je weg?

Probeer je in te leven in de pubers en daar kun je ook over praten. Je kunt voorbeelden noemen van toen je zelf puber was en aangeven hoe je je toen voelde en wat je toen hebt gedaan. Dit maakt het praten hierover vaak een stuk gemakkelijker.

• Het is belangrijk om pubers te stimuleren, maar doe het wel alleen op de juiste manier. Soms willen pubers niets met je te maken hebben, maar ze willen wel steun van je. Probeer je daarom als ouder in te leven in het probleem. Praat er samen over en vraag wat het met hem of haar doet. Hierdoor kun je inzicht krijgen in de situatie en kom je er vanzelf achter of dat de puber op dat moment ook met je wil praten.
• Je hebt als ouder uiteraard verwachtingen van pubers, maar soms moet je deze bijstellen. Het zou zomaar kunnen zijn dat je te hoge verwachtingen hebt. Pas deze dan aan en bespreek dat.

Benader een puber positief

Je moet hierin realistisch zijn en dat kan alleen als je er samen over praat en je in hen in kunt leven. Leg daarbij de focus ook altijd neer op het positieve aspect. Ga niet steeds weer vertellen wat er allemaal niet goed gaat, dit weten ze zelf ook. Het gaat er om dat je in gesprek kunt blijven met de pubers en samen kunt kijken wat je kunt oplossen. Je mag meedenken, maar laat ze vooral zelf nadenken over oplossingen. Hier hebben ze veel meer aan en daarnaast kun je ze steunen bij de oplossingen die ze bedenken.

• Maar ook kun je ze complimentjes geven over hetgeen ze bedenken en ze daarin steunen. Vraag gerust of je wat kunt doen, dan laat je merken dat je ze wil steunen en achter ze staat. Word je afgewezen, prima, maar zeg dat je er nog steeds voor hen bent als ze later hulp of een klankbord nodig hebben.
• Pubers maken veel mee, ze staan in een andere levensfase en dat is wat veel mensen vergeten. Het is belangrijk dat je je in hen in gaat leven en bedenkt wat zij nu allemaal door moeten maken. Houd hierbij ook rekening met de fase van de puberteit, of je te maken hebt met een kind uit groep acht, de brugklas of de derde of vierde klas, dat maakt een groot verschil.
• Tieners vinden vaak dat zij een zwaar leven hebben. Ze zien dingen op een bepaalde manier en ze willen er vaak bij horen. Dit is niet gemakkelijk! Het is dan belangrijk dat je complimentjes blijft geven, want daardoor voelen ze zich beter.
• Ben jij een leerkracht? Lees dan dit puntje even door. …maar als ouder kun je ook leren van het onderstaande. Als leerkracht is observeren een belangrijke taak. Hierdoor kom je er misschien achter wat er gaande is, of waardoor een puber onzeker is. Soms zijn er andere kinderen die elkaar dwars liggen, maar het kan ook zijn dat een puber gewoon niet lekker in zijn of haar vel zit.

Probeer er achter te komen wat er in een groep of bij een individu speelt. Daarbij is het observeren van de hele klas aan te raden, want daardoor zie je ook welke leerlingen er met elkaar omgaan, welke groepjes er zijn, welke leerlingen veel alleen zijn etc. Hier kan namelijk de onzekerheid ook vandaan komen bij een puber.

Als leerkracht kun je dat heel goed zien en ook bespreekbaar maken in de klas (als algemeen onderwerp, zonder namen te noemen uiteraard), waardoor pubers doorkrijgen dat je hen begrijpt en wil helpen. Vraag niet teveel, houd het algemeen, als ze wat willen zeggen komt dat later wel.

Verantwoordelijkheid is van belang, maar ook een puber aanmoedigen om voor zichzelf te kiezen is belangrijk. Dit kun je stimuleren door bijvoorbeeld keuzes te laten maken in huis. Ze zullen dan naar zichzelf moeten kijken en dan moeten kijken of dat het wel of niet kan. Of ze moeten een keuze maken uit twee taken en kunnen zo de keuze maken welke taak het beste bij hen past. Vervolgens zou je kunnen bespreken, wanneer de situatie daar naar is, waarom diegene de keuze heeft gemaakt en wat de gevolgen zijn als hij of zij bijvoorbeeld voor het andere had gekozen.

‘Mam, als jij uit de overgang bent en ik uit de puberteit, dan komt alles goed!’