Belangrijke beslissing? Zo kom je tot een goede keuze

07/06/2020

5 min

Beslissen kan lastig zijn. Want kiezen – of liever gezegd: niet kiezen – kan behoorlijk wat stress opleveren. Om meer zekerheid te verkrijgen wikken en wegen we, maken we lijstjes met voors en tegens, surfen we avonden lang op internet en piekeren we ons suf. De beslissing schuiven we ondertussen voor ons uit. En hoe langer je een beslissing blijft uitstellen, hoe meer stress je erdoor ervaart.

Beslissen zonder angst

Angst is een slechte raadgever. Het saboteert je besluitvaardigheid. Uit angst stellen we besluiten uit of kiezen we soms helemaal niet. We zijn bang dat onze keus niet perfect is, dat het resultaat anders zal uitpakken, dat we er voor altijd aan vast zitten, dat anderen het gek zullen vinden, dat we iets kwijtraken etceta.

Niet omdat het moeilijk is durven we niet, maar omdat we niet durven is het moeilijk

Een paar inzichten die je misschien net dat beetje lef geven om een knoop door te hakken:

Perfectie bestaat niet. Kies voor goed genoeg. Vertrouw erop dat je altijd de beste keuze maakt die je op dat moment kunt maken.
Het is onzinnig om te eisen dat je nooit een verkeerde keuze mag maken. Dat gaat heus wel eens gebeuren. En wat dan nog. Fouten maken is een voorwaarde voor succes. Je hebt in ieder geval het lef gehad om een knoop door te hakken. En je bent een waardevolle ervaring rijker waar je van kunt leren.
Bang dat je spijt krijgt? De meeste mensen krijgen spijt van dingen die ze niet hebben gedaan. Dus vraag jezelf af: ‘Ga ik er spijt van krijgen als ik het niet doe?’ Zo ja, kies ervoor.
Niet kiezen is ook een keuze. Wel eentje waarbij je het roer uit handen geeft en anderen of de omstandigheden voor je laat bepalen. En of dat je gaat brengen wat je graag wilt …
Zelf kiezen en verantwoordelijkheid nemen voor je besluit en de consequenties, geeft een goed gevoel. Zelfs als het achteraf geen goede beslissing blijkt! Je krijgt er positieve energie van, omdat je zelf de regie pakt en zelf invloed uitoefent op je leven.
Als je kiest (of niet kiest) vanuit angst maak je jezelf kleiner. Uit onderzoek blijkt dat dat geen tevreden gevoel geeft. Zelfs niet als de resultaten positief zijn!
Natuurlijk zijn ingrijpende beslissingen waarvoor je uit je comfortzone moet stappen spannend, zoals je baan opzeggen of je relatie beëindigen. Ook al is die zone misschien helemaal niet zo comfortabel, het is wat je kent en mensen hebben nu eenmaal de neiging om vast te houden aan het oude vertrouwde. Maar als je de stap niet zet, blijft de situatie onveranderd. Is dat wat je wilt?
Veel keuzes lijken definitiever dan ze in werkelijkheid zijn. Als iets achteraf tegenvalt, kun je altijd op je besluit terugkomen. En opnieuw kiezen. Je zit nergens aan vast.

May your choices reflect your hopes, not your fears – Nelson Mandela

1. Kies in lijn met je waarden en doelen

Goede keuzes zijn in lijn met je persoonlijke waarden en brengen je dichter bij je doelen. Ze geven je energie en voldoening. Hoe bewuster je bent van je persoonlijke waarden en doelen, hoe makkelijker het kiezen wordt. Als dierenwelzijn voor jou belangrijk is, accepteer je waarschijnlijk geen baan in de bio-industrie. Heeft gezondheid bij jou prioriteit, dan kies je makkelijker voor een appel dan voor die zak chips. Dus schrijf eens op wat belangrijke waarden en doelen voor jou zijn. Zo’n lijstje biedt je richting en houvast.

2. Verzamel informatie, maar overdrijf niet

Het is absoluut zinvol om meer informatie te verzamelen als je voor een lastige beslissing staat. Een lijstje maken met de voors en tegens helpt je de feiten op een rijtje te krijgen. Verlies daarbij het effect van je keuzeopties op lange termijn niet uit het oog. Handige vragen die je blikveld verbreden, zijn:

Wat gaat deze keuze mij uiteindelijk opleveren?
Wat moet ik ervoor laten?
Wat moet ik ervoor doen?
Welk eindresultaat is hoogst onwaarschijnlijk?
Wat gebeurt er waarschijnlijk als ik hier niet voor kies?
Wat zou er gebeuren als ik precies het tegenovergestelde zou doen?

Maar je kunt nog zo veel informatie verzamelen, je weet nooit zeker of je besluit goed uit zal pakken. Schiet er niet in door. Te veel en te lang analyseren leidt meestal niet tot een betere keuze. Wel tot uitstellen en nodeloos gepieker. Daarmee maak je het oorspronkelijke dilemma meestal nog ingewikkelder dan het in aanvang was.

Een ander groot nadeel van te veel focussen op de feiten en logica, is dat je een besluit probeert te nemen met je bewuste brein. Je onderbewuste kan veel complexere problemen aan. Zodra je bewuste brein met meer dan zo’n zeven factoren rekening moet houden, raakt het al een soort overbelast. Niet echt bevorderlijk voor de kwaliteit van je besluiten. Je onbewuste kan ruim tweehonderdduizend keer (!) meer informatie verwerken. Je hebt vast wel eens een heel logisch, verstandig besluit genomen dat niet goed uitpakte. Eentje waarvan je achteraf zei: ‘Ik wist het, het voelde al niet goed.’ In zijn boek Het slimme onbewuste. Denken met gevoel zegt Ap Dijksterhuis (psycholoog/hoogleraar aan de Radboud Universiteit Nijmegen) dan ook dat je bij moeilijke beslissingen beter niet te veel bewust kunt nadenken.

3. Vertrouw op je onderbuik

Dit betekent niet dat je alle logica maar overboord moet zetten. Al je geld in het casino op één nummer zetten, is geen aanrader. Wel is het goed om je intuïtie/onderbuikgevoel/onderbewuste mee te laten spreken als je voor een belangrijke keuze staat. Om balans te vinden tussen hoofd en hart. Vind je het spannend om te vertrouwen op je onderbuikgevoel? Test het dan eens uit bij minder ingrijpende keuzes:

Gooi een muntje op als je twijfelt. Bij kop ga je naar Spanje op vakantie, bij munt naar Frankrijk. Hoe voel je je als het muntje is gevallen? Opgelucht of teleurgesteld?
Maak een keuze en doe even helemaal niets. Slaap er een nachtje (of een paar nachtjes) over. Geeft die keuze je rust of wordt je er juist onrustig van?
Kies en let goed op hoe je lichaam reageert. Ontsnapt je een zucht van opluchting of voel je een knoop in je maag?

Hak de knoop door op basis van de signalen van je onderbewuste en ga achteraf na of het een juiste beslissing was. Je zult er niet snel naast zitten. Zo bouw je steeds meer vertrouwen in je intuïtie op.

Addertjes onder het gras

Niet al je gevoelens zijn goede raadgevers. Als je intuïtie verwart met angst – vooral te herkennen aan piekergedachten en zeurende stemmetjes in je hoofd – leidt dat meestal niet tot de beste keuze.

Er zijn ook ‘makkelijke’ besluiten die je weliswaar direct een bevredigend gevoel geven, maar op lange termijn juist problemen geven – met je gezondheid, financiële situatie of energiepeil. Zoals dat gebakje in plaats van die appel. Of het besluit om morgen echt te gaan sporten in plaats van vandaag. Eventjes heb je een goed gevoel, maar al vrij snel daarna krijg je spijt. In feite zijn die keuzes onbewuste automatische gewoontes waarmee je jezelf saboteert. Met intuïtie hebben ze niks te maken.

Herkenbaar? Probeer je bewust te worden van wanneer je neigt naar zulke negatieve keuzes. Als je moe bent, gestrest of je lunch hebt overgeslagen? Als je dat door hebt, wordt het makkelijker om een betere keuze te maken. Vraag jezelf af: brengt dit me dichter bij mijn doel of weet ik eigenlijk nu al dat ik straks spijt krijg als ik overstag ga?

Intuïtie ervaren mensen meestal als een ‘helder weten’, zonder dat ze precies kunnen aangeven waarom. Onderbuikgevoel is bovendien iets wat blijft en niet – zoals die trek in een zak chips – na een tijdje (meestal) weer verdwijnt. Dus geef je gevoel even de tijd. Blijft het hangen (en wordt het niet ingegeven door angst) dan zit je op het spoor van je intuïtie.

4. Hak een knoop door

Te lang uitstellen is niet handig. Het blijft door je hoofd zeuren. Dat kost energie en geeft stress. Bovendien duurt het dan alleen maar langer voor verder kunt. Dus stel jezelf een deadline waarbinnen je een knoop moet doorhakken. Kies en geniet van het feit dat de kogel door de kerk is.

5. Staar je niet blind op het resultaat

Dingen lopen vaak anders dan je verwacht. Staar je daarom niet blind op een bepaald resultaat, maar sta open voor alternatieve uitkomsten. Soms is dat nog beter, mooier dan je zelf ooit had kunnen bedenken. Succes gaat immers uiteindelijk niet om het doel, maar om de weg ernaartoe. Als je te veel fixeert op een bepaald resultaat, mis je al snel belangrijke signalen op je pad.