Complimenten geven als middel tegen stress

Een compliment als medicijn tegen stress? “Het moet niet gekker worden”, denk je misschien. Natuurlijk kun je er van alles van vinden. Maar één ding is zeker: complimenten geven is bijzonder effectief om chronische spanning naar beneden te brengen. In deze blog kan je lezen waarom.

Nationale complimenten dag

Gisteren was het ‘nationale complimentendag’, een initiatief uit 2003 van de Nederlander Hans Poortvliet, die inmiddels ook andere landen heeft weten te overtuigen van het belang van complimenten. Een nadrukkelijk GEEN commerciële dag, want, zo stelt hij op zijn website, mensen die deze dag gebruiken om spullen te verkopen, hebben de werkelijke bedoeling niet begrepen[1].

Mensen hebben behoefte aan waardering. Het is zo’n diepe drijfveer dat men er veel voor over heeft. Waardering verandert mensen ook. Weten dat je er mag zijn geeft een enorme rust en voldoening van binnen. Het helpt je om echt te gaan leven, in plaats van te ‘overleven’ vanuit stress.

Zo gaan kinderen die problematisch gedrag vertonen in de klas, veel beter functioneren als de leerkracht niet teveel op het vervelende gedrag let, maar vooral de positieve aspecten van de leerling aanmoedigt.[2]

Dit gebeurt er als je speciaal bent

Zo was er eens een situatie van een jongetje in een wekelijks kindergroepje die zich continu vervelend gedroeg. Als reactie wilden de andere kinderen niet met hem spelen en kreeg hij sneer op sneer vanuit de leidsters die probeerden het groepje onder controle te houden. Tijdens een bespreking stelde één van de leidsters voor om hem een simpel taakje te geven wat hij haast niet fout zou kunnen doen. Iedere keer dat hij het goed deed, zou hij een compliment krijgen.

Zo gezegd, zo gedaan. In het kindergroepje werd wekelijks geld ingezameld voor een bepaald doel. Er ging een klompje rond waar de kinderen muntjes in konden doen. Het jongetje mocht voortaan met het klompje rond gaan. Hij veranderde zienderogen. Ten eerste was deze taak helemaal aan hem toebedeeld, wat hem liet zien dat hij speciaal was. Ten tweede werd hem steeds weer verteld wat hij dat goed had gedaan als hij klaar was, en je zag hem glimmen van trots.

Er kwam een heel ander kind tevoorschijn, hij werd een stuk rustiger en kon zich veel beter handhaven in de groep. Het was aandoenlijk om te zien en een geslaagde manier om dit jochie te helpen. Alleen maar doordat hij de simpele boodschap kreeg dat hij gewaardeerd werd.

Effectiever werken met minder stress

En niet alleen kinderen zijn hier gevoelig voor. Eigenlijk werkt het bij jongeren en volwassenen precies zo. Neem bijvoorbeeld het volgende experiment. Op een Nederlandse universiteit werden een paar honderd studenten ingehuurd om ingevulde enquêtes in een systeem in te voeren. Wat de studenten niet wisten, was dat er drie verschillende groepen waren. In de eerste groep kregen steeds alle studenten een compliment voor hun werk.

In de tweede groep kreeg niemand een compliment en in de derde groep alleen de studenten die snel hadden gewerkt. En wat bleek nu? In de twee groepen waar complimenten werden uitgedeeld, werkten de studenten bijna 10% effectiever  dan in de groep waar niks werd gezegd. Het meest interessant daarbij was, dat het niet uitmaakte of de student zelf een compliment kreeg of zijn medestudent. Blijkbaar wordt er door complimenten te geven een toon gezet en wil iedereen daar graag aan voldoen! Een goede tip wellicht voor mensen die zelf personeel in dienst hebben ?.

Voel dat je van waarde bent

Overigens is het bij dit experiment niet gezegd dat het innerlijke effect van de complimenten hetzelfde was. Iemand die hoort dat zijn buurman goed bezig is, gaat misschien wel een tandje harder werken, maar hij gaat zich pas meer gewaardeerd voelen als hij zelf het compliment krijgt. En daar gaat het uiteindelijk om, toch?

Wat maakt nu dat complimenten ons zo goed doen? Fysiologisch gezien kan het worden verklaard doordat de hersenen een stofje afgeven die ons een gevoel van blijdschap en genot geeft. Dit stofje wordt dopamine genoemd. Hetzelfde stofje komt ook vrij als je bijvoorbeeld iets ontzettend leuks doet of iets lekkers eet. Het maakt ook dat iemand de neiging krijgt om zijn gedrag te gaan herhalen. Je zou zelfs kunnen zeggen dat complimentjes een beetje verslavend zijn; je wilt er steeds meer van!

Dit fysiologische onderdeel is echter slechts een uiting van een diepere betekenis. Als mens zijn we gemaakt voor relatie. We hebben behoefte aan verbondenheid. Je gewaardeerd weten, vormt daar een wezenlijk onderdeel van. Welgemeende complimenten bevestigen je in wie je bent. Het geeft rust en vrede van binnen als je weet dat je van waarde bent en er mag zijn.

Het geheim van geven

Niet alleen complimenten krijgen is opbouwend, maar ook het geven ervan. Wanneer jouw focus er op is gericht om de mensen om je heen te waarderen, zul je merken dat je zelf ook opgebouwd wordt. Natuurlijk gebeurt dit vanuit een gezonde balans. Dus niet jezelf leeggeven zonder respect voor jezelf, maar vanuit een gezonde basis uitdelen aan je omgeving.

Complimenten geven helpt je om van je zelfgerichtheid af te komen, en daarmee ook van knagende gevoelens als ontevredenheid, onzekerheid, jaloezie en ga zo maar door. Daarbij, en dat is natuurlijk niet de belangrijkste motivatie, maar mensen zullen op hun beurt ook weer complimenten aan jou gaan geven, waardoor je ook zelf bemoedigd wordt.

Het is erg prettig om te leven en werken in een omgeving waar mensen elkaar openlijk waarderen. Het is een teken van respect en werkt ontzettend motiverend. Het geeft ook vertrouwen in een ander, hoe ga je ermee om?

Roddelen veroorzaakt het tegenoverstelde effect

Dit brengt me ook op een volgend punt wat ik absoluut wil aanhalen, namelijk roddel. Roddel zou je kunnen zien als het tegenovergestelde van complimenten geven. In plaats van dat je iemand rechtstreeks aanspreekt en het beste in diegene naar boven haalt, spreek je achter diens rug om en haal je alles naar voren wat maar negatief is. Dit geeft absoluut stressreacties bij jezelf en bij de ander.  Wat een vreselijke gewoonte, en wat bizar dat mensen hier massaal aan meedoen! Klasgenootjes, vriendengroepen, collega’s, zakenpartners… Let er maar eens op: je komt het overal tegen.

Daarbij, wanneer je over een ander roddelt, word je zelf schuldig aan hetzelfde gedrag. Waarom? Ik heb al meerdere keren uitgelegd dat er kracht zit in ons spreken, zowel ten positieve als ten negatieve. Herinner je de experimenten met water en ijskristallen, waaruit bleek dat positieve en negatieve woorden een uitwerking hebben. Wanneer je over iemand roddelt, spreek je negatief over diegene. Deze resonantie komt in de atmosfeer van degene over wie je roddelt. Wat er gebeurt, is dat diegene in feite onzichtbaar wordt tegengewerkt. Je bemoeilijkt diegene dus om het goede te doen en bekrachtigt het gedrag waar je juist kritiek over uit. Daarmee word je er zelf medeschuldig aan.

Daarbij, wat is de diepste drijfveer van roddel? Het is nooit om de ander op te bouwen. Roddelen komt voort vanuit:

• de behoefte om ergens bij te horen
• de angst voor het onbekende
• onderwaardering van jezelf

Het geeft een soort emotionele kick om met iemand over een ander te praten. Hoe zelfgericht… En waarom zou je dit een ander willen aandoen? Is het niet veel beter om rechtstreeks naar diegene toe te gaan en eerlijk te vertellen wat je dwarszit? Zo geef je iemand een eerlijke kans om iets aan zijn gedrag te doen. Hier komen de beste gesprekken en de beste contacten uit voort. Je zult merken dat de sfeer enorm opklaart. De tijdelijke kick van geroddel kan hier niet tegenop.

Oordelen kan je in een lastige situatie brengen

Daarbij: je kunt nooit weten waarom iemand zich gedraagt zoals hij of zij doet. Misschien heeft diegene daar wel een goede reden voor of bevindt hij of zij zich in een privésituatie die het begrijpelijk maakt dat diegene zo handelt. Jij kunt dat als buitenstaander nooit weten, je hebt altijd maar een stukje van de puzzel.

Neem het volgende verhaal wat ik ooit ergens hoorde:

Een vrouw zat ’s avonds in de trein. Tegenover haar zat een in elkaar gedoken man, en twee rumoerige kinderen van zo’n 8 en 10 jaar oud. De kinderen waren niet te genieten. Ze waren luidruchtig, maakten ruzie en renden door de coupé, wat een ontzettende onrust gaf. En de man deed helemaal niets! Geïrriteerd haalde de vrouw haar neus op. Ze had geen goed woord voor de man over. Wat voor vader was dat die zijn kinderen zo onbeschoft hun gang liet gaan?

Plotseling keek de man op en keek haar aan. Ze staarde hem even aan met een felle blik en wendde toen haar hoofd af. Bij het volgende station stonden de man en twee kinderen op om uit te stappen. In het voorbijgaan tikte de man de vrouw op de schouder. “Neemt u mij niet kwalijk voor alle onrust. Mijn vrouw ligt in het ziekenhuis, we komen net bij haar vandaan en hebben vandaag te horen gekregen dat ze waarschijnlijk niet meer beter wordt. Ik zou niet weten wat ik zonder haar zou moeten. We zijn er allemaal ondersteboven van. Mijn excuses als we u overlast hebben veroorzaakt”.

Vervolgens liep hij door en verliet de trein, de vrouw achterlatend met een roodgloeiend hoofd en misselijk van schaamte. Hoe had ze zo arrogant kunnen zijn om iemand te veroordelen in zo’n afschuwelijke situatie. Iemand die ze nota bene niet eens kende.

Een compliment versus kritiek

Laten we ophouden met kritiek uiten over anderen, en zeker het praten achter iemands rug om, en elkaar juist gaan opbouwen. Daarbij is het belangrijk dat je het ook echt meent. Complimenten moet je ten eerste niet gebruiken om iets voor elkaar te krijgen. Mensen voelen dat feilloos aan. Neem bijvoorbeeld deze opmerking: “Wat goed dat je deze opdracht zo snel hebt afgerond. Is die andere ook al klaar?”. Je voelt hem al … Je kunt het nog zo goed menen, maar dat compliment heeft z’n doel gemist. Mensen zullen absoluut denken dat je het alleen maar gebruikt om iets voor elkaar te krijgen, en misschien is dat ook wel zo.

Een ander voorbeeld is als een werkgever bijvoorbeeld tegen een medewerker zegt: “Je doet het goed”. Dat is erg fijn om te horen, maar roept ook vraagtekens op. Wat doe ik dan goed? Het compliment is zo algemeen dat er weinig kracht in zit. Maar zou de werkgever bijvoorbeeld zeggen: “Je doet het goed. Ik vind het vooral positief hoe gestructureerd jij werkt en dat je altijd een prettige sfeer brengt op ons kantoor.”, dan voel je direct dat dit effect heeft. Je wordt er zelf haast plaatsvervangend blij van, ik wel tenminste. Op deze manier krijg je het gevoel dat iemand je echt ziet staan en moeite voor je doet om dat ook onder woorden te brengen.

Oefenen in complimenten

Ten slotte: als je niet gewend bent om complimenten te geven, dan kan het in het begin gekunsteld en ongemakkelijk voelen. Mijn advies: begin er gewoon mee. En als je het moeilijk vindt om het te zeggen, zeg dat er gewoon bij! Je zou bijvoorbeeld kunnen zeggen: “Het is me opgevallen dat je altijd zo geduldig met anderen omgaat. Het voelt wat ongemakkelijk voor me om het tegen je te zeggen, maar ik wil je toch laten weten dat ik dat erg positief vindt.” Er zal niemand zijn die zo’n compliment afwijst; des te geweldiger dat je ondanks je onzekerheid toch deze moeite voor een ander doet!

Voorbeelden van complimenten

Complimenten kun je geven over hoe iemand eruitziet, hoe diegene functioneert, iemands doorzettingsvermogen in moeilijke situaties, zijn of haar positieve invloed op anderen, hoe iemand zijn bedrijf heeft opgebouwd, hoe een moeder haar gezin runt, en vele, vele zaken meer. Hoe meer complimenten je geeft, hoe meer positieve dingen je zelf ook gaat zien! Het is als het ware of bij jezelf de zon gaat schijnen. Daarom zijn complimenten zo’n sterk middel tegen stress. En zo blijkt maar weer: als je geeft aan een ander, dan ontvang je uiteindelijk zelf veelvuldig terug.

PS: Welke complimenten deel jij zelf meestal uit? Ik ben benieuwd! Laat het me weten in de reacties hieronder. Alvast bedankt.

[1] http://www.nationalecomplimentendag.nl/spelregels.html

[2] https://www.hsleiden.nl/binaries/content/assets/hsl/lectoraten/residentiele-jeugdzorg/onderzoek/beschrijving-meester-in-de-klas—november-2015.pdf