Cortisol en stress: 5 tips voor de juiste balans!

Cortisol en stress zijn al van oudsher met elkaar verbonden. Want, het hormoonstofje cortisol komt vrij in elke fysieke en geestelijke stresssituatie die je ervaart. Het boost je energieniveau, verhoogt je alertheid en doorzettingsvermogen. En dat is op zich prima. Alleen is je cortisolniveau continu te hoog? Dan schaadt het je gezondheid. Waarom het goed is je cortisolniveau in evenwicht te houden en stress de baas te blijven.

De rol van cortisol en stress: vroeger en nu

Raak je verzeild in een stressvolle situatie? Dan komt er allereerst adrenaline vrij waardoor je klaar bent om in actie te komen. Vervolgens maken je bijnieren cortisol aan. Hierdoor stijgt je bloedsuikerspiegel en werkt je stofwisseling harder, zodat er meer energie vrijkomt om met de ontstane stress te dealen.

Heel vroeger – in de oertijd – produceerde je lichaam cortisol als je bijvoorbeeld op jacht ging voor je eten. Of ten strijde trok tegen een rivaliserende stam. Dat was reuze handig. Het zorgde dat je alert reageerde op stresssituaties ofwel dreigend gevaar zoals een wild dier of andere vijand. Je ging het gevecht aan of sloeg op de vlucht.

Tegenwoordig zijn er in het dagelijkse leven geen wilde dieren en stammen meer om tegen te vechten. De dreiging die je ervaart komt uit een andere hoek. Je hebt voornamelijk te maken met mentale stress. Of je genoeg verdient om de rekeningen te betalen, je relatie stabiel is, je kinderen veilig zijn, fileleed, werkdruk, dreigend ontslag enzovoort. Elke keer dat je stress hebt, maken je bijnieren cortisol aan. Dit zorgt voor een te hoog cortisol en stress niveau

Overigens maakt je lichaam niet alleen cortisol aan als je gestresst bent. Het is onder andere ook betrokken bij je slaap- en waakritme. ’s Ochtends bij het opstaan is normaalgesproken je cortisolniveau het hoogst. Het zorgt dat je wakker wordt en zin in eten hebt. In de loop van de dag en avond neemt het af, zodat je in de avond rustig bent en kunt gaan slapen.

Gevolgen van continue stress en hoog cortisolniveau

Blijft je cortisolniveau permanent hoog? Dan verkeert je lichaam als het ware steeds in de overlevingsmodus. Het denkt steeds extra energie en kracht nodig te hebben. De consequentie? Je bijnieren raken uitgeput, door de aanhoudende cortisolproductie. Dat wreekt zich. Je voelt je op den duur moe, uitgeput en lusteloos. Ook je afweer werkt niet meer optimaal. Je kunt last krijgen van angsten en depressies, maar er kunnen ook hart- en vaatziekten, slaapstoornissen, gewichtstoename en concentratieproblemen optreden.

Zo breng je je cortisol weer in balans: 5 tips

Je lichaam en geest regelmatig ontspannen, helpt je cortisolwaarden gezond te houden. Hieronder enkele adviezen om je cortisol en stress in balans te houden, namelijk:

Let op wat je eet en hoe je leeft

Zet volop verse groenten en fruit op je dagmenu. Die zijn onder andere rijk aan vitamine B5, C en foliumzuur. Bovendien stabiliseren ze je cortisolwaarden. Hetzelfde geldt voor omega-3-vetzuren die in vette vis als zalm zit. Ook eiwitrijke voedingsmiddelen als noten en eieren zijn goed voor je cortisolwaarden. Vermijd echter snelle koolhydraten. Die zorgen dat je bloedsuikerspiegel stijgt. Neem tevens je leefstijl eens onder de loep. Leef je altijd in een hurry? Neem je nooit eens even gas terug? Omdat je heel veel moet? Laat de boel eens wat vaker de boel. Maak tijd voor jezelf vrij. Doe leuke dingen en ontspan. De stress glijdt van je af en je cortisollevels blijven op peil, kortom je cortisol en stress niveau dalen.

Wees matig met cafeïne

Koffie, cola en andere energiedrankjes helpen wellicht je stress de baas te blijven en net dat extra beetje werk te verzetten. De middelen stimuleren tegelijkertijd de productie van cortisol. Matig je gebruik en voel je meer relaxed. Ook alcohol, sigaretten en dergelijke helpen niet je cortisol en stress te verminderen. Ogenschijnlijk geven de middelen misschien rust, maar je stresslevels worden er zeker niet minder door.

Slaap voldoende

Genoeg slapen is een prima manier om stress te verminderen. Niet alleen geef je gebeurtenissen van de dag een plekje, maar je gunt je lichaam eveneens rust plus de kans om te ontspannen. Gemiddeld heb je zo’n 8 uur slaap per nacht nodig. Slaap je regelmatig minder dan 6,5 uur per nacht? Dan loop je de kans roofbouw te plegen op je lijf. Heb je moeite met slapen? Zorg overdag dan voor volop zon en buitenlucht. Ontspan een uur voor je gaat slapen. Doe de tv en tablet uit, zo help je je melatonineproductie op gang en slaap je beter.

Laat je zweverige kant spreken

Verminder je dagelijkse stress door geregeld yoga-, meditatie- en ontspanningsoefeningen te doen. Zo maak je je hoofd leeg en ontspan je je lichaam. Eveneens draagt regelmatig lekker relaxen ertoe bij dat je je cortisol en stress verlaagt.

Knuffel vaak en veel

Ook knuffelen helpt je cortisol en stress te reduceren. Immers, tijdens het aanraken – masseren en knuffelen – komen er allerlei fijne stofjes vrij. Een bekende is het knuffelhormoon oxytocine dat helpt cortisol te reguleren en minder stress te hebben. Bovendien geeft dit hormoon je een supergoed gevoel. Ook je huisdier knuffelen schijnt zeer goed te werken.