Omgaan met jaloezie, hoe doe je dat?

Omgaan met jaloezie, hoe doe je dat?

We hebben meerdere vragen gekregen over jaloezie. Wat is het? Hoe ontstaat het? En vooral: hoe kun je omgaan met jaloezie?

In dit artikel lees je onze inzichten en tips rondom jaloezie. Maar hoe jaloers zijn wij zelf eigenlijk?

Tonny kan soms wel jaloers zijn. Vroeger had hij dat veel in relaties. Hij was zelfs jaloers bij vrouwen die hij in de kroeg zag en niet kende. Hij durfde ze zelf niet aan te spreken en werd jaloers als iemand anders dat wel deed. Dat is een hele oppervlakkige vorm van jaloezie.

Ook op zakelijk gebied is Tonny soms wel jaloers geweest. Vooral doordat hij zich vergeleek met anderen waarbij iets goed ging, wat bij hem zelf niet goed ging. Of als iemand al iets had bereikt en hij dat zelf ook graag zou bereiken. Gelukkig heeft hij er niet heel erg last van.

Albert kan ook wel jaloers zijn. In zijn eerste relatie vond hij het een nare gedachte als de ander voor een langere periode met een andere man in één ruimte zou zijn. Zodra de relatie beëindigd was, verdween ook dat gevoel meteen. Daaruit blijkt dat jaloezie een wonderlijk mechanisme is.

Ook in materieel opzicht is Albert in het verleden wel jaloers geweest. Tegenwoordig heeft hij daar een stuk minder last van. Vroeger keek hij op tegen mensen met veel materieel bezit en een rijke levensstijl. Hij wilde ook wel een jacuzzi, jacht en privé jet en vond zichzelf een beetje zielig dat hij dat allemaal niet had. Nu heeft hij dat gevoel niet meer.

Het verschil tussen jaloezie en verwondering

Er is een groot verschil tussen jaloezie en verwondering. Jaloezie is de nare kant. Je kunt het fysiek voelen, vaak in de vorm van misselijkheid of een pijnsteek. Deze vorm van jaloezie is niet fijn voor jezelf en ook niet voor de ander.

Je bent over het algemeen alleen maar jaloers op mensen die iets hebben wat jij ook heel goed zou kunnen hebben. Iets wat heel dichtbij je ligt, maar wat je zelf (nog) niet hebt. Je kunt ook jaloezie ervaren als iemand iets van jou heeft afgepakt of als iemand iets dreigt af te pakken.

Jaloezie wordt geboren uit angst voor verlies. Ofwel je hebt iets al, je houdt ervan en je bent bang om het kwijt te raken. Of je wilt graag iets winnen en je bent bang dat iemand anders het wint.

Angst voor verlies zorgt voor bezitsvorming. Je eigent iets je toe (of je het nu al hebt of nog niet). Bezitsvorming kan op zijn plaats leiden tot jaloezie, wanneer iemand dreigt om jouw bezit af te pakken. Dat is de negatieve kant van jaloezie.

Je ervaart nooit jaloezie naar iets wat ver van je af staat. Dan wordt het bewondering. Tonny heeft bijvoorbeeld veel bewondering voor Sven Kramer. Het feit dat Sven zo goed kan schaatsen, doet bij Tonny niet fysiek pijn. En het is ook niet iets wat hij bang is om kwijt te raken.

Als je je ergens jaloers over voelt, dan weet je dat het dicht bij huis ligt. Je hebt een angst om iets kwijt te raken. Wil je van de jaloezie af, dan moet je vertrouwen krijgen dat je het niet gaat verliezen.

Jaloezie en een laag zelfbeeld

Jaloezie is een bijzonder fenomeen. Het heeft te maken met hoe we ons als mens verhouden tot andere mensen. We zijn nu eenmaal een kuddedier, waardoor we grip willen houden op onze plek in de groep.

Als je jaloers bent, kan dat te maken hebben met een laag zelfbeeld. Want ook het beeld dat je hebt over jezelf is iets wat je kunt verliezen. Dat is een van de redenen waarom mensen jaloers zijn in relaties. Als je je partner dreigt te verliezen aan een ander, kun je het gevoel krijgen dat die ander beter is dan jij. Je krijgt het gevoel dat je niet goed genoeg bent. Jaloezie heeft dan te maken met een laag zelfbeeld dat je over jezelf hebt.

Omgaan met jaloezie op de werkvloer

Bij jaloezie denk je in eerste instantie vaak aan relaties, maar ook op de werkvloer komt het vaak voor. Misschien aas je al jaren op een bepaalde baan of functie. Maar dan krijgt jouw collega die baan ineens. Dat kan ervoor zorgen dat je ontzettend jaloers wordt op diegene. Hoe ga je daarmee om?

Tonny merkt zelf niet zoveel van jaloezie op het werk. Albert ziet het wel regelmatig. Binnen zijn bedrijf werken 15 vrouwen en geen mannen. Hij merkt dat vrouwen zich over het algemeen meer vergelijken met andere vrouwen dan dat mannen zichzelf met anderen vergelijken. Soms komt het door een laag zelfbeeld. Daarom ziet hij bij hem op de werkvloer regelmatig dat er jaloezie ontstaat.

Hoe ga je om met jaloezie?

Merk je dat je je jaloers voelt? Het eerste wat je dan te doen staat, is terug naar de bron gaan. De bron ben je zelf. Je kunt gaan onderzoeken waar de jaloezie vandaan komt. Is er nog iets in je eigenwaarde wat je graag zou ontwikkelen? Jaloezie kan op die manier ook iets positiefs zijn. Het betekent dat je heel goed weet wat je graag zou willen.

Soms merk je niet meteen dat het om jaloezie gaat. Dan ben je al een niveau verder: je bent boos op iemand. Als je dan dieper gaat graven, merk je dat je boos bent omdat je jaloers bent op die persoon. Diegene heeft iets gekregen wat jij ook graag wilde hebben. Of hij kreeg hetzelfde als jij, maar had daar minder recht op.

Omgaan met jaloezie begint door te graven waar de jaloezie vandaan komt. Welke angst ligt eronder? Waarvan ben je bang om het kwijt te raken?

Wees eerlijk over je jaloezie

Stel je eens voor: je bent met je partner op stap en voelt je jaloers wanneer hij of zij even met iemand anders praat. Als je 100% vertrouwen hebt in je partner en de relatie, zou je niet jaloers hoeven te zijn. Als je jaloezie voelt, betekent dat er een angst onder zit. Blijkbaar heb je nog geen vertrouwen.

Wanneer jij jaloers bent binnen een relatie, gaat de ander dat niet voor je oplossen. Je kunt moeilijk tegen je partner zeggen: “Je mag niet met een ander praten.” Dat is geen oplossing voor jaloezie. Maar in de praktijk gebeurt het wel heel vaak. De wereld van je partner wordt daardoor steeds kleiner. Terwijl het eigenlijk te maken heeft met jouw eigenwaarde en jouw beeld over jezelf. Misschien vind je jezelf nog niet goed genoeg. Of je vindt dat je hem of haar nog niet volledig verdiend hebt.

Merk je dat je jaloers bent? Dan is het belangrijk dat je eerlijk bent over je gevoelens. Durf eerlijk te communiceren dat je je ergens ongemakkelijk bij voelt. Dat je het spannend vindt om de ander alleen naar een feestje te laten gaan. Of dat je het ingewikkeld vindt dat de ander een van de genomineerden is voor de baan waar jij ook interesse in hebt.

Als je je gevoelens durft te communiceren, verandert de situatie zelf niet, maar jouw gevoel ten opzichte van de situatie wel. De oplossing voor jaloezie ligt altijd 100% bij jezelf.

Toch projecteren veel mensen hun jaloezie juist. Ze leggen het probleem bij de ander. Dan ga je discussies krijgen en iets voeden waar het totaal niet over gaat. Het gaat namelijk over jou en jouw eigenwaarde. Durf daar eerlijk over te zijn. Dat is de enige manier waarop je in relatie kunt blijven met de ander. Als je die gevoelens hebt en die communiceert, ben je een hele stap verder. Je merkt meteen dat er veel druk van de ketel is.

De positieve kant van jaloezie

Jaloezie kan ook heel positief uitpakken. Jaren geleden had Tonny een goede vriendin. Hij merkte dat er wel een klik was, maar de deur naar meer dan vriendschap was dicht. Op een gegeven moment bespraken ze wat ze die avond gingen doen en hij vertelde dat hij een date had.

Ze reageerde daar een beetje kortaf op. Vervolgens gaf ze toe dat ze het blijkbaar niet zo leuk vond dat hij een date had. Tonny vond het op dat moment heel fijn dat ze haar jaloezie uitdrukte en hem erbij betrok. En zo ontstond een hele mooie relatie.

Van jaloezie naar boosheid

Misschien heb je op het werk een collega die iets heeft of kan wat jij ook graag zou willen. Misschien is de ander veel spontaner dan jij. Het is heel verleidelijk om die jaloezie niet aan te pakken en die persoon te vermijden. Het is makkelijk om boos te worden. Boosheid is een emotie die je kunt controleren.

Of je vond iemand eigenlijk stiekem wel leuk, maar diegene gaat met iemand anders daten. Als reactie daarop, word je boos op de ander. Dan hoef je de liefde niet meer toe te geven en heb je voor jezelf een reden om de ander weg te schuiven. Je kunt het dan voor jezelf goed praten door jezelf te vertellen dat de ander toch stom is. Maar dan heb je alleen jezelf ermee. Je loopt weg bij wat je wilde. Je blijft in een veilige situatie waar uiteindelijk niemand gelukkig van wordt.

Wat zijn de overeenkomsten?

Nog een tip die we je willen meegeven is: kijk eens naar de overeenkomsten, niet naar de verschillen. Mensen die jaloers zijn, kijken vaak naar de verschillen. De ander is leuker of beter dan jijzelf. Maar wat zijn de overeenkomsten? Dat kan een hele verrassende wending geven in je zoektocht naar jaloezie en eigenwaarde.

Om te zien hoe jouw vrienden hierin staan, kun je vier munten op een rij leggen. Leg er drie met de kop naar boven en één met de munt naar boven. Vraag de ander dan eens: “Wat zie je hier?”

Sommige mensen zullen zeggen: “Ik zie dat ze allemaal hetzelfde zijn, maar er is er één anders”. Anderen zeggen juist: “Het zijn allemaal munten”. Het is een hele simpele oefening, maar je ziet dan al dat sommige mensen kijken naar wat een afwijkend patroon is en andere mensen juist heel gericht kijken naar de overeenkomsten of harmonie.

Onze tip is dus: kijk naar de overeenkomsten en niet naar de verschillen.

Beter leren omgaan met jaloezie als je ouder wordt

Omgaan met jaloezie begint dus met het vinden van de bron. Blijf daarnaast altijd eerlijk communiceren, onderzoek je eigenwaarde en kijk ook waar je die bent kwijtgeraakt.

Misschien was je een kind vol zelfvertrouwen, maar zijn er in je leven een aantal dingen gebeurd waardoor je bent afgestraft op dat zelfvertrouwen. Zo ben je steeds meer van je eigenheid en authenticiteit kwijtgeraakt. Is dit voor jou het geval, dan is er werk aan de winkel om die eigenheid weer op te pakken. Je zult dan merken dat je je makkelijker verhoudt ten opzichte van andere mensen.

Naarmate je wat ouder wordt, kun je steeds beter omgaan met jaloezie. Je vindt steeds minder belangrijk wat andere mensen van je denken. Je hebt meer vertrouwen ontwikkeld in je eigen kwaliteiten en zit er minder mee dat andere mensen misschien beter in iets zijn dan jij.

Jaloezie kan je leven volledig gaan beheersen. Het veroorzaakt ongewild een chronische vorm van stress. Wanneer jaloezie de overhand krijgt dan kan het alles wat je lief is kapot maken, inclusief jezelf. Jaloezie is een stressvolle emotie die je vroeg of laat wel een keer gaat tegenkomen. Lees in dit artikel hoe je er het beste mee om kan gaan.

Een waardevolle les van bijzondere kinderen

Eerst maar een lesje leven zonder jaloezie:

In een kinderklasje werd een nieuw soort spelletje gespeeld. Elk kind kreeg een opgeblazen ballon met een touwtje aan zijn enkel. De bedoeling was om elkaars ballonnen te laten knallen. Het kind dat als laatste overbleef met zijn ballon nog heel, had gewonnen. Zogezegd, zo gedaan. Iedere keer dat er een ballon knalde, was het kind van wie de ballon was, verdrietig. Toen er uiteindelijk één kind overbleef dat iedereen te slim af was geweest, had de hele klas een hekel aan hem. Geen enkel kind was blij.

Hetzelfde spelletje werd gedaan in een klasje met kinderen met het Syndroom van Down. Alleen zij begrepen de instructie niet helemaal goed. Wat er gebeurde, was dat de kinderen één voor één elkaars ballon lieten knallen. Daarbij hielpen ze elkaar een handje: één kindje hield de ballon vast zodat een ander kind zijn voet erop kon zetten. Elke knal gaf een explosie van verrukking. Toen alle ballonnen geknald waren, waren alle kinderen blij. 

Het plezier van geven

Wie had het hier eigenlijk goed begrepen?

Van geven word je blij, want je maakt een ander blij en diegene is op zijn of haar beurt weer blij met jou. Geven haalt ook de aandacht af van onszelf en onze vaak zo egoïstische aard. Geven is eigenlijk onze diepste natuur en een sleutel tot een rijk leven. Men zegt zelfs:

“Liefde is het enige

wat zich vermenigvuldigt

als je het deelt.”

Waar gaat het mis?

Maar ‘ergens’ lijkt het mis te gaan. Je wil van alles, bent soms hebberig en ontevreden. Maar je kunt ook pijn hebben van binnen en jouw eigen welzijn om die reden ‘veiligstellen’. Tegen een hele hoge prijs.

Wat denk je bijvoorbeeld van het volgende artikel op Nu.nl[1]. Ruim 63% van de vrouwen rond de 25 jaar praat wel eens negatief over een vriendin uit jaloezie. Ze voelen regelmatig een concurrentiestrijd met vriendinnen en 70% werd zelf wel eens door een vriendin afgesnauwd of genegeerd. Zo’n 15% heeft uit jaloezie wel eens haar vriendin afgekraakt of expres een foto online gezet waar ze zelf mooi op stond en haar vriendin juist niet.

Vooral gewicht blijkt een groot issue te zijn. Zo’n 44% van de vrouwen wordt jaloers als een vriendin afvalt. Sommige vrouwen geven zelfs toe hun vriendin expres calorierijk eten te hebben gegeven zodat ze niet zou afslanken, of lelijke kleding te hebben aangepraat zodat ze er niet zo mooi uit zou zien. Jaloezie drijft een wig tussen vriendschappen en relaties. Zonder deze sociale steun ben je echter veel vatbaarder voor stress.

Bezit van de zaak is het eind van het vermaak

Jaloezie kan gericht zijn op materiële zaken. Iemand anders heeft een groter huis, duurdere auto of mooiere smartphone. Mensen willen mooie spullen hebben, maar vermoedelijk zit het vaak ook dieper: je wil waardering. Met een mooiere auto wordt er nu eenmaal anders naar je gekeken dan in een simpel oud bakkie. Hetzelfde geldt voor een dure woning in een sjieke buurt, in vergelijking met een rijtjeshuis of flat in een drukke wijk. Er kan enorme onzekerheid achter jaloezie zitten. Het is dan ook niet verwonderlijk dat jaloersheid vaak het sterkst opspeelt in relaties.

De angst van afwijzing

Afwijzing kan zo pijnlijk zijn, dat mensen soms ver gaan om dit te voorkomen, tot het zichzelf belachelijk maken aan toe. Lees bijvoorbeeld eens het volgende verhaal:

Marcel is met zijn partner Susan op een feestje. Een vrouw glimlacht vriendelijk naar hem, en hij glimlacht terug. Susan ziet dit, en wordt boos vanbinnen. Ze denkt dat Marcel vreemdgaat. Ze stuurt hem boze blikken in de hoop dat hij doorheeft wat hij haar ‘aandoet’, maar Marcel is zich van geen kwaad bewust. Thuisgekomen barst Susan in tranen uit en beschuldigt hem van alles en nog wat. Dit gebeurt met enige regelmaat. Ze praten het dan uit, maar een aantal dagen of weken later gebeurt het opnieuw. Voor Marcel lijkt Susan wel een tijdbom. Hij begrijpt niet waar deze reacties vandaan komen en raakt er alleen maar van in de war. 

Susan’s angst dat Marcel haar in de steek laat voor een andere vrouw, groeit. Ze begint bevestiging te zoeken. Ben ik wel echt jouw type? Vind je me nog aantrekkelijk? Vind je me niet te dik? Wie vind je knapper, mij of …? Hou je wel echt van me? In het begin stelt Marcel haar gerust. Ja je bent mijn type, en natuurlijk hou ik van je! Stel toch niet zulke gekke vragen … Maar op een gegeven moment wordt het echt vervelend. Beter gezegd: verstikkend. Marcel begint zich af te sluiten. Hij blijft soms een avondje langer met vrienden weg of gaat een keertje extra sporten om maar niet alleen met haar thuis te hoeven zitten en weer aan een vragenvuur ten prooi te vallen. Ook begint hij zich af te vragen waarom ze zo doet. En voor het eerst begint hij zelfs twijfels over hun relatie te krijgen.

Marcel’s groeiende teruggetrokkenheid is reden voor Susan om alleen maar meer bevestiging te zoeken. Ze begint hem te claimen en te chanteren. “Als je niet bij mij thuisblijft vanavond, dan hou je dus niet van me.” Als de onmacht haar teveel wordt, schreeuwt ze zelfs tegen hem of gooit spullen kapot. Marcel weet zich geen raad meer en heeft geen idee wat hij hiertegen moet doen. 

Op het werk is er een vrouwelijke collega met wie hij wel eens spreekt tijdens de middagpauze. Op een dag komt zijn relatie ter sprake. Hij vertelt haar dat het niet zo lekker loopt. Ze is begripvol. Marcel vindt het prettig dat hij ergens zijn verhaal kwijt kan. Hij merkt dat hij steeds meer naar de gesprekjes uit begint te zien. Op een dag realiseert hij zich, terwijl hij met vlinders in zijn buik op weg is naar zijn werk, dat is gebeurd wat hij niet voor mogelijk had gehouden: hij is verliefd geworden op een andere vrouw. En is daarmee Susan’s nachtmerrie uitgekomen.

Een toekomstvoorspelling die zichzelf waarmaakt

‘Angst spant een strik’ is een waar gezegde. Door angst veroorzaak je vaak juist datgene wat je niet wilt dat gebeurt. Angst speelt ook vaak mee bij jaloezie. Angst voor afwijzing, angst voor tekort. Het probleem met jaloezie is dat iemand die jaloers is al snel van mening is dat het probleem bij de ander ligt. Maar jaloezie is onverzadigbaar. Zelfs al zou iemand alles krijgen wat hij wil, dan nog merkt hij dat het niet weggaat. Jaloezie raakt nooit verzadigd. De kern van het probleem zit namelijk in jezelf.

Als het knagende gevoel van jaloezie je bekend voorkomt, als je misschien zelfs al heel erge dingen hebt gedaan uit jaloezie, dan is de eerste stap om te erkennen dat het probleem in jouzelf zit. Stop onmiddellijk met het zoeken naar een oplossing bij iets of iemand anders, dit maakt de schade alleen maar groter. Kom onder ogen wat er van binnen aan de hand is en ga daar mee aan de slag. Als dit heftige dingen zijn, zoek dan iemand die je vertrouwt en die jou van wijze raad kan voorzien. Je kunt in het gevecht tegen jaloezie, en alles wat daarbij los kan komen, best een steuntje in de rug gebruiken.

De volgende stappen kunnen je daarbij helpen:

Stap 1: Erken dat je verstikt zit

Wat je je ook moet realiseren, is: jouw levensvreugde zou niet afhankelijk moeten zijn van een relatie. Natuurlijk is een gezonde relatie een grote bron van vreugde en vervulling. Als jij echter je partner nodig hebt om zelf te kunnen leven, dan is er iets mis. Gezonde relaties bestaan uit mensen die in wederzijdse overgave en vertrouwen met elkaar verbonden zijn. Een relatie tussen twee mensen die in elkaar vastzitten en niet zelfstandig kunnen leven, is echter niet gezond: hoe fijn het misschien ook voelt. Dit kan een hele heftige uitspraak zijn voor sommige mensen. Als je jezelf hierin herkent, durf jezelf er dan allereerst voor open te stellen dat het zo is.

Stap 2: Ga op zoek naar de oorzaak

De tweede stap is dan: durf ook te zien wat eronder zit. Ben je ooit heel erg door iemand bedrogen? Dan is het niet zo vreemd dat je deze vreselijke pijn koste wat kost wilt bedekken en voorkomen. De ‘strategie’ van jaloers zijn en je partner claimen, gaat je daar alleen niet bij helpen. Je kunt vechten voor een relatie, maar een partner kun je niet anders vasthouden dan in een open hand. Echte liefde laat de ander vrij. Kies daarom -hoe moeilijk ook- voor vertrouwen. Alles in een open hand dus. En geef jezelf de ruimte om ondertussen je eigen, onderliggende emoties te verwerken.

Een andere reden kan zijn dat je simpelweg egoïstisch bezig bent. Kom ook dit eerlijk onder ogen! Vraag vergeving aan de mensen die je hiermee hebt gekwetst of misbruikt en ga het tegenovergestelde doen. Besef wel dat ook onder egoïsme enorme pijn of afwijzing kan zitten.  Als je een knoop merkt vanbinnen, zoek dan een manier die bij je past om jezelf te uiten. Ga schrijven, sporten, schilderen of iets anders, als je maar merkt dat je die stroom van binnen op gang krijgt.

Stap 3: Herinner je jouw sterke punten

Verder, wanneer je merkt dat je jaloers bent: herinner jezelf aan jouw sterke punten! Wees op een gezonde manier trots op wie je bent en wat jou gegeven is aan gaven en talenten. Op mijn website kan je ook artikelen lezen over het vinden van je passie, besteedden we al aandacht aan hoe je daarachter kunt komen. Dat kunnen opvallende grote dingen zijn, maar ook buitengewoon gewone dingen.

Stap 4: Geef vol overgave aan de ander

Ten slotte is het bij jaloezie de uitdaging om juist te gaan geven aan de ander. Wees hierin actief. Geef een compliment, de beste stoel, een glimlach. Vergeet je eigen belang. Ga van de ander houden. Houd niet terug, maar geef alles van jezelf. En geef vooral je hart. Hoe meer je geeft, hoe minder plek er voor jaloezie overblijft!

Overgave als zuivere vorm van jaloezie

Ten slotte is er ook een vorm van jaloezie die zuiver is. Deze behandel ik bewust als laatste. Maar al te snel rechtvaardigen we onszelf! Denk niet te snel dat je jaloezie gerechtvaardigd is: onderzoek jezelf altijd als eerste. Als je een klemmend en knagend gevoel van binnen ervaart, als je een kort lontje hebt en snel door het lint gaat en als je ziet dat jouw jaloezie ten diepste op jouw eigen belang is gericht, dan is het van het destructieve soort.

Maar als je gemotiveerd wordt door rechtvaardigheid en het welzijn van de ander, dan kan hier sprake zijn van een zuivere vorm van jaloezie.

Denk hierbij aan een pasgetrouwd stel waarbij de echtgenoot niet tolereert dat er andere mannen met interesse naar zijn vrouw kijken. Zij is de zijne, ze hebben zich aan elkaar toegewijd. Het gaat hem niet om zichzelf, maar om de heiligheid van hun relatie en om haar welzijn.

Dit soort jaloezie is rechtvaardig. Het is zuivere liefde die zichzelf overgeeft aan de ander en dezelfde overgave terugverwacht. Het is trouw blijven aan elkaars toewijding. Dit soort jaloezie rust niet voordat de overgave en de relatie hersteld zijn. Dit soort jaloezie zal de ander ook altijd helpen om terug te komen, in plaats van verwijten in diens gezicht te gooien. Zuivere jaloezie is prachtig en we mogen op een zuivere manier zeker jaloers zijn! Zelfgerichte jaloezie maakt kapot en geeft chronische stress in je leven, maar zuivere jaloezie bouwt op en ontspant.

[1] https://www.nu.nl/lifestyle/3994402/meerderheid-vrouwen-kraakt-weleens-vriendin-af-jaloezie.html?redirect=1