Tips voor goed ouderschap en opvoeden
Tips voor goed ouderschap en opvoeden
Deze week hebben we een vraag binnen gekregen over ouderschap. Wat is er essentieel voor goed ouderschap? En in hoeverre heb je autoriteit over andermans kinderen?
Tonny is geen ouder, dus kan daar misschien niet zoveel over zeggen. Maar over omgaan met andermans kinderen wel. Hij heeft zelf zo’n 14 medewerkers in dienst. Dat zijn allemaal andermans kinderen die hij mag opvoeden.
Bij elk IMU Event zitten de ouders van Tonny helemaal trots te stralen in de zaal. Na afloop komen ze ook altijd even een hand geven aan Albert. Ze zijn ontzettend trots op Tonny en wat hij heeft gepresteerd. Maar andersom is het ook zo. Gedeeltelijk door hun ouderschap hebben ze ervoor gezorgd dat hij zich heeft kunnen ontwikkelen in de wereld. Dat is een wisselwerking.
Meer dan alleen kinderen opvoeden
Ouderschap gaat verder dan alleen het verzorgen van kinderen. Daarom trekken we het wat breder. Als leidinggevende en directeur van een bedrijf ben je ook een soort gezin met de mensen die voor je werken. De constellatie in een personeelsbestand lijkt verdacht veel op hoe een gemiddeld gezin eruit ziet.
Binnen een gezin heb je een aantal rollen. Het ene kind is altijd de super verantwoordelijke, het andere kind is de joker. Weer een ander kind heeft de neiging om altijd maar te pleasen en te zorgen. Nog een ander kind neemt de rol van rebel op zich. Je ziet vaak dat mensen in een team dezelfde rol innemen als ze vroeger in hun gezin deden. Als je het zo bekijkt, houdt opvoeden nooit op.
Als twee medewerkers een conflict hebben, zit de oorzaak vaak heel diep. De oorzaak van conflicten kan heel goed voortkomen uit de gezinssituatie die iemand vroeger had. Misschien had je een dominante broer die je herkent in een medewerker of collega die diezelfde dominantie vertoont. De situatie uit je gezin van vroeger herhaalt zich.
Opvoeden door het juiste voorbeeld te geven
Het opvoeden van je kinderen is heel belangrijk. Dat geldt des te meer als je naast je gezin ook een eigen bedrijf hebt. Hoe beter je gezin is geregeld, hoe meer ruimte je krijgt voor het ondernemen.
De eerste regel die belangrijk is om te hanteren binnen je gezin: opvoeden is voorleven. Vaak hebben ouders te veel tekst naar hun kinderen toe. Ouders gebruiken veel te veel woorden. Vooral in de pubertijd wordt er veel te veel gediscussieerd. En dat geeft verwarring. Je krijgt zo een heleboel mentaal geleuter, maar daar draait het niet om. Opvoeden doe je vanuit je hart.
Opvoeding gaat niet zozeer om het mentale aspect, maar veel meer om de emotie. Je wilt je kinderen een gevoel van vertrouwen in een ander, hoe ga je ermee om?
Mensen doen vaak wat anders dan dat ze zeggen. Misschien ken je het wel. Ouders zeggen: “Leg die telefoon eens weg, want je zit altijd op je telefoon.” Zou je het gezin vervolgens observeren, dan zie je dat de ouders zelf het meest van allemaal op hun telefoon zitten.
De beste manier om een kind op te voeden
Kinderen zijn niet gek. Een kind is een volwassen ziel die nog in een kinderlichaam zit. De kinderen zijn 9 van de 10 keer wijzer dan de ouders. Iedere generatie wordt wijzer geboren dan de generatie ervoor. Dat volgt elkaar steeds op. Tegenwoordig leren ouders van kinderen in plaats van andersom.
Er is momenteel een hele wijze generatie aan het opgroeien. Dat zie je ook aan hoe de jongeren van tegenwoordig omgaan met milieu problematiek. De manier waarop jongeren aankijken tegen wereldproblematiek is heel anders dan waarop de volwassenen van nu dat doen. Leer daarom om op een gelijkwaardige manier naar je kinderen te kijken.
Wat is nu de beste manier om een kind op te voeden? Je mag ervan uitgaan dat een kind talenten heeft, ergens gepassioneerd over is en vooral ook nieuwsgierig is. Geef het kind de ruimte voor die nieuwsgierigheid.
In het onderwijs gaat het op dit gebied vaak mis. Er zijn zoveel processen en protocollen op scholen. Een kind krijgt vanaf zijn derde jaar zijn eerste toets onder zijn neus gewreven. Er moet altijd maar getest worden op allerlei dingen. Er is geen ruimte meer voor nieuwsgierigheid. Of in ieder geval heel weinig.
Misschien generaliseren we hier een beetje en is het op sommige scholen wel beter geregeld. Maar een klacht die veel onderwijzers hebben is dat ze alleen maar bezig zijn met rapportages en er niet meer aan toe komen om het kind zelf te inspireren. Dat is zonde, want als er geen ruimte is voor nieuwsgierigheid worden kinderen futloos.
Als je voor kinderen gaat denken en dingen voor ze gaat invullen, dan voelen ze zich niet meer uitgenodigd om zelf in beweging te komen. Zoals Albert Einstein zei: “Ik heb geen speciale talenten, maar ik ben gepassioneerd nieuwsgierig.” Dat wens je ieder kind toe.
Naast dat het belangrijk is om je kinderen de ruimte te geven om nieuwsgierig te zijn, hebben ze ook grenzen nodig. Dit voelt misschien een beetje als een paradox. Maar juist door de grenzen aan te geven en je kind hierbinnen alle ruimte te geven, creëer je een optimale situatie voor nieuwsgierigheid en creativiteit. Het is een beetje als het yin en yang, de polariteiten die in alles op deze wereld aanwezig zijn.
Opvoeden is voorleven.
Opvoeden is voorleven. Het is belangrijk om je kinderen het goede voorbeeld te geven. Datzelfde zie je ook terug in de marketing. Mensen laten zich niet zomaar overtuigen. Maar ze laten zich wel inspireren. Door een beter eindresultaat voor te spiegelen, breng je mensen in beweging. Maar het werkt vaak niet als je probeert mensen te overtuigen dat er een beter eindresultaat is, zonder dat ze dat kunnen zien.
Corrigeren van verkeerd gedrag
Naast het laten zien van goed gedrag, heb je bij het opvoeden van een kind ook te maken met het corrigeren van verkeerd gedrag. Ook daarin is het belangrijk om weinig tekst te hebben. Bepaal vooraf wat de sanctie is van slecht gedrag. Communiceer dit ook naar je kind en wees daar heel consequent in. Je ziet vaak dat ouders de sanctie voor het kind door een gebrek aan onverdeelde aandacht vanuit een soort schuldgevoel laten zitten. Maar dat werkt dus niet.
In Nederland is de onverdeelde aandacht tussen ouders onderling en tussen ouders en kinderen gemiddeld 10 minuten per dag. Deze cijfers zijn echt schrikbarend. Dat is veel te weinig om echt met elkaar uit te wisselen, te communiceren en een boodschap over te brengen.
Als je geen onverdeelde aandacht overbrengt voor je kind, geef je je kind de boodschap dat je niet echt in hem geïnteresseerd bent. Je laat zien dat je je smartphone of je serie op Netflix interessanter vindt dan je kind.
Kinderen voelen dat en gaan vervolgens alles doen om aandacht te krijgen. Negatieve aandacht is ook aandacht en een stuk makkelijker te krijgen. Daarom gaan dingen op die manier om aandacht vragen. Ze gaan in de gordijnen hangen of kieperen een glas limonade om. Dan hebben ze in ieder geval aandacht.
Je kunt je kinderen begrenzen door het juiste gedrag zelf heel duidelijk te laten zien, te communiceren naar je kind wat de regels zijn en ook de sancties duidelijk maken. Zo kun je bijvoorbeeld tegen je kind zeggen dat het maar een half uur per dag op de smartphone mag zitten. Daarna is er weer ruimte om te spelen. Zit je kind langer dan een half uur op de smartphone, dan leg je de telefoon voor een dag weg. Communiceer dat heel duidelijk van tevoren.
Kinderen zullen vervolgens altijd de grenzen gaan opzoeken. Je kind gaat niet een half uur, maar 35 minuten of drie kwartier op de smartphone zitten. Een kind denkt: “Zolang mijn ouders niets zeggen, blijf ik lekker zitten.” Al die gadgets zitten boordevol met verleidingen die er helemaal op gericht zijn om jou verslaafd te maken aan de prikkels. Een kind blijft automatisch langer op die smartphone hangen.
Als je kind de grenzen gaat opzoeken, moet je als ouder zelf de kracht hebben om te zeggen: “Het half uur is voorbij, dit was de afspraak, ik leg die telefoon voor een dag weg.” Bespreek de sanctie van tevoren. Je kunt hier ook over onderhandelen met je kind. Dat is weer een mooi proces van het volwassen worden.
De achterbank generatie
Je ziet tegenwoordig dat heel wat jonge mensen burn-out zijn. Een van de redenen daarvoor is doordat ze als kind te weinig gefrustreerd zijn en te weinig begrenzing hebben gekregen. Ze hebben te weinig weerstand gekregen in de opvoeding. Albert noemt het ook wel de achterbank generatie. Ze werden altijd op de achterbank overal naartoe gebracht. Naar de hockey en naar ballet, noem het maar op.
Zelf heeft Albert het anders aangepakt. Zijn dochter fietste elke dag 16 kilometer heen en 16 kilometer terug naar het gymnasium. Van die 6 jaar heeft Albert haar alles bij elkaar twee keer weggebracht, omdat het extreem slecht weer was. Verder ging ze altijd op de fiets.
Nu woont ze in Lima onder vrij extreme omstandigheden, maar je hoort haar nooit klagen. En ze heeft daar echt wel een aantal hele heftige dingen meegemaakt. Dat zit voor een deel in haar karakter, maar ook doordat ze zo gevormd is. Als ze te maken krijgt met een tegenslag, gaat ze op een creatieve manier kijken hoe ze daarmee om kan gaan. Daarom is het belangrijk om je kinderen te begrenzen en ook sancties aan te geven.
Laat de verwachtingen los
Je ziet tegenwoordig vaak dat ouders hun eigen frustratie en verwachtingen op hun kinderen projecteren. Die kinderen moeten aan de meest onmogelijke eisen voldoen. Ze moeten per se naar de beste school. Ze moeten verschillende sporten doen, muziekinstrumenten leren spelen en noem maar op.
Albert werkt ook weleens met dit soort gezinnen. Zo ook het gezin van een ouder die super succesvol is. Zijn kinderen zijn ook heel getalenteerd. Een ervan zit op de universiteit, blinkt uit in golf en speelt muziekinstrumenten. Je zou zeggen: de meest ideale schoonzoon. Toch blijkt hij enorm onzeker te zijn. Hij heeft het gevoel nooit in de buurt te kunnen komen van het succes van zijn ouders. Het is aan Albert om te kijken hoe dat kind toch voldoende zelfvertrouwen kan ontwikkelen, los van de verwachtingen van de ouders en van zichzelf.
Het opvoeden van andermans kinderen
We hebben het tot nu toe gehad over het opvoeden van je eigen kinderen, maar hoe zit het eigenlijk met het opvoeden van de kinderen van iemand anders? Je ziet tegenwoordig veel samengestelde gezinnen. Er zijn in Nederland 96 echtscheidingen per dag. In 60% van alle gevallen zijn er ook kinderen bij betrokken. Je ziet vaak dat er na die echtscheiding een nieuwe relatie ontstaat. Vaak krijg je dan een samengesteld gezin. Wat wordt dan je rol? Mag je iets zeggen over de kinderen van de ander?
Je hebt zeker een corrigerende taak naar kinderen, ook als het niet je eigen kinderen zijn. Als een van de kinderen van de andere ouder op de ramen spuugt bij de buren, dan is het zeker jouw taak om daar iets van te zeggen. Maar je hebt niet zozeer een opvoedende taak. Dat wordt vaak ook niet geaccepteerd door het kind. Die zegt dan heel terecht: “Jij bent mijn vader niet!”
Geef kinderen vertrouwen
Als Albert wordt ingehuurd als coach voor een kind heeft hij niet zozeer de taak om het kind op te voeden of te corrigeren. Het enige wat hij hoeft te doen is het opbouwen van zelfvertrouwen door het kind te laten oefenen.
In het verleden werd Albert een keer ingehuurd door ouders om hun kind aan meer zelfvertrouwen te helpen. Hij had nog geen rijbewijs, maar had in het verleden al wel wat autorijlessen gehad. Albert zei vervolgens: “Hier heb je mijn autosleutels. Dit is geen lesauto. Hij is ook niet verzekerd. Maar ik heb er alle vertrouwen in dat jij ons veilig van A naar B brengt.” Dat kind kreeg alle kleuren van de regenboog en ging met trillende handjes in de auto achter het stuur zitten. Achteraf vertelde hij dat hij zich niet kon voorstellen dat Albert zoveel vertrouwen in hem had.
Ook daarin komt weer terug: opvoeden is voorleven. Je kunt wel tegen een kind zeggen dat je alle vertrouwen in hem hebt, maar het gaat erom dat je het laat zien. Als je in een samengesteld gezin bent, kun je het ook weer op die manier doen. Door het niet te vertellen, maar het te laten zien.
De ideale ouder bestaat niet
De grootste valkuil waar nieuwe ouders intrappen is dat ze het te goed proberen te doen. Ze proberen de ideale ouder uit te hangen. Hierdoor krijgt het iets verkrampts en iets onnatuurlijks. Blijf vooral communiceren, ook over je eigen onzekerheid. Zeg bijvoorbeeld: “Ik heb eerlijk gezegd ook geen idee. Hier moeten we samen uitkomen, want dit is voor mij ook helemaal nieuw.”
Er liggen heel veel kansen en mogelijkheden. Maar projecteer je eigen frustraties en moeilijkheden vooral niet op je kinderen. Als je als kind altijd een pleaser bent geweest en die rol ook weer gaat innemen tegenover je bonuskinderen, dan krijg je dat als een boemerang terug. Het kind voelt dat het niet oprecht is. Het kind heeft het gevoel dat je iets van hem wil. Blijf je gedrag iedere keer ook verklaren en uitleggen naar een kind.
Kinderen zijn een volwassen ziel in een kinderlichaam. Je kunt er heel goed mee communiceren. Blijf dat daarom vooral ook doen.
