Van een burn-out word je beter

Bijna vakantie. Weer even bijtanken en genieten van een welverdiende rust. Als je een burn-out hebt is die keuze voor rust en ontspanning niet vrijwillig, maar pure noodzaak om beter te worden. Beter in de betekenis van herstellen, maar ook in de zin van er beter van worden. Een periode van burn-out dwingt je als het ware om je manier van leven die tot die burn-out heeft geleid onder de loep te nemen en het voortaan anders te doen. Met meer aandacht en liefde voor jezelf.

Sterke doorzetters vatbaarder voor stress

Sommige mensen lopen meer risico op een burn-out dan anderen. Zo blijken sterke mensen extra vatbaar. De harde werkers die maar doorgaan, ook al wordt het allemaal te veel. De perfectionisten die de lat hoog hebben liggen en hun zaakjes altijd perfect voor elkaar, de strevers met overvolle agenda’s die bergen werk verzetten, de idealisten met zoveel hart voor hun zaak dat ze zichzelf wegcijferen en de zorgende helpers die zichzelf vaak op de tweede plaats zetten. Je moet het wel heel bont maken wil je van hen ‘nee’ te horen krijgen. Het zijn vaak de meest gewaardeerde medewerkers die een burn-out krijgen. Sterke mensen met mooie karaktereigenschappen. Maar wel eigenschappen die je kunnen opbreken als je de alarmsignalen negeert die je krijgt als je over je grenzen heen gaat.

Ik word liever gek dan gevoelig.
Antisthenes, Griekse cynicus

Weg van de snelweg

Burn-out ben je niet van de ene op de andere dag. Dat gaat in fasen. Maar vaak herkennen mensen de alarmsignalen niet. Ze denderen door op de snelweg van het leven en hebben niet in de gaten dat het ene na het andere lampje op hun dashboard gaat branden. Blijf je die lampjes negeren, dan sta je uiteindelijk met een vastgelopen motor langs de kant. De Amerikaanse psychologe Joan Borysenko  onderscheidt in haar boek Fried: Why you burn out and how to revive 12 fases onderweg naar een burn-out.

12 fases van burn-out

• Een bijna obsessieve behoefte om jezelf te bewijzen
• Werken als een idioot, keihard blijven doorwerken
• Niet goed voor jezelf zorgen (slecht eten, weinig slapen, weinig sociale contacten)
• Conflicten vermijden (problemen wegwuiven, je opgejaagd voelen, geen idee hebben waarom)
• Verandering van waarden (nauwelijks aandacht voor hobby’s, familie, vrienden, volledig op werk focussen)
• Ontkenning van problemen (toenemende frustratie, agressie en cynisme)
• Terugtrekking (gevoelig voor prikkels, bijna geen sociaal leven meer, emotioneel uitgeput)
• Zichtbare gedragsverandering (vrienden en familie uiten hun zorgen)
• Depersonalisatie (jezelf en anderen niet meer waardevol vinden, ‘laat me met rust’)
• Je leeg voelen van binnen (om die leegte te vullen grijpen naar eten, alcohol, seks, drugs)
• Depressie (je voelt je verloren, somber, onzeker en tot niets in staat)
• Burn-out (je stort volledig in, fysiek en mentaal)

Herken je een van de fases? Hoog tijd om gas terug te nemen en van richting te veranderen, weg van de snelweg! De oplossing ligt in de drie V’s: Vertragen, Vervelen en Vredig zijn.

Vertragen

Burn-out dwingt je om te vertragen. Afstand nemen en uitzoomen. Op die snelweg zijn we meestal enorm aan het inzoomen, want we moeten door-door-door. We verliezen onszelf in details en hebben we niet meer in de gaten dat het op andere levensgebieden mis loopt. Het is zo belangrijk om geregeld uit te zoomen en naar het grotere geheel te kijken: Leef je nog het leven dat je wilt leven? Of heb je ergens een afslag gemist?

Bron: Careerwise.nl

Het helpt om te kijken naar je zes levensgebieden: gezondheid, sociale contacten, persoonlijke ontwikkeling, financiën, gezin/relatie en werk/carrière. Idealiter zou je op elk van die levensgebieden 100% tevredenheid kunnen scoren. Hoe zit dat bij jou? Welk gebieden ben jij aan het verwaarlozen en kunnen meer aandacht gebruiken?

Zie je leven eens als een huis met verschillende ruimtes. Hoeveel ruimte neemt bv. jouw relatie/gezin in? Die grote woonkamer of dat kleine zolderkamertje? En hoeveel plek is er voor je gezondheid? Dat huis blijft van buiten even groot, maar daarbinnen kun je de boel natuurlijk wel verbouwen. Je kunt de  binnenruimte anders, beter verdelen en meer aandacht gaan besteden aan wat voor jou echt belangrijk is in je leven.

Vervelen

Ons vervelen doen we eigenlijk nog zelden. Als het al gebeurt, zien we het als een probleem dat snel moet worden opgelost. We jagen voortdurend naar nieuwe prikkels en sensaties na. Niks wordt nog aan het moment overgelaten en nagenoeg iedere minuut is ingevuld. Zelfs in onze vrije momenten hebben we nog het gevoel dat we het druk hebben. De vrijetijds- en smartphone-industrie mogen er dan wel bij varen, gezond is anders. Je lichaam en geest hebben rust- en herstelmomenten juist hard nodig. Want het gaat fout als er geen balans is tussen activiteit en herstelmomenten. Dan blijven de stresshormonen in je lijf circuleren en brand je op den duur op.

Het is juist goed om af en toe even helemaal niks te doen, niets te willen, niets te moeten. Om je gewoon eens even lekker te vervelen, in het moment te zijn en te mijmeren. Want verveling stemt ook tot nadenken en bezinning over waar je staat in je leven en waar je naartoe wilt. Wat kan leiden tot zelfkennis en nieuwe inzichten. Wanneer je je verveelt en niets doet of moet, ben je simpelweg wie je bent. Even uit die eeuwige doe-stand en gewoon zijn. Een prima tegenhanger van het snelle leven van nu.

Probeer niet anders te zijn dan je bent, en probeer dat perfect te zijn.
Franciscus van Sales

De rust die je hersens krijgen bij verveling verbetert bovendien je geheugen en concentratievermogen. En de beste antwoorden op een probleem krijg je meestal als je even niets aan je hoofd hebt. Grote Nobelprijswinnaars geven aan dat hun beste ideeën hun meestal ‘toevallen’ op een onbewaakt moment, als ze er even niet actief mee bezig zijn. Dus in plaats van proberen de verveling te verdrijven, is het goed om hem juist te ondergaan. Verzet je er niet tegen en probeer de tijd niet meteen op te vullen met iets anders.

Mindfulness en meditatie zijn prima manieren om je te vervelen en even niet(s) te doen of te hoeven. Maar ook een warm bad, schilderen, lezen, tuinieren (zonder dat er een prestatie geleverd moet worden) werken ontspannend en geven nieuwe energie. Gun jezelf die tijd!

Vredig zijn met wat er is

Een burn-out is heftig. Je kan niet meer, lichamelijk en geestelijk ben je uitgeput. Dat is moeilijk te accepteren. Veel mensen ervaren het als hun persoonlijk Waterloo: je blijkt niet zo perfect of onoverwinnelijk als je dacht. Het voelt als verlies – van je idealen, je identiteit, je eigenwaarde, je energie en plezier in het leven. En dat is moeilijk te accepteren.

Maar je blijven verzetten tegen dat pijnlijke gevoel van verlies, blijven piekeren over het waarom en telkens weer diezelfde film in je hoofd afspelen, lost niks op. Het maakt problemen alleen maar groter en vreet energie. Dan blijf je bezig met zaken die gebeurd zijn en waar je niks meer aan kunt veranderen. Het erkennen van je verliezen en de situatie accepteren zoals hij nu is, met de bijbehorende gevoelens, helpt wel. Je hoeft er niet tegen te vechten. Sta jezelf toe om de pijn te voelen. Als je de situatie zoals hij is kunt gaan accepteren en er vrede mee leert hebben, ontstaat er ruimte om te werken aan je herstel. Om na te denken over wat voor jou belangrijk is in je leven, ‘de verdeling in je huis’ anders in te richten, je prioriteiten bij te stellen en anders te gaan doen. Om meer jezelf te zijn en in balans en vrede te leven. Om te stoppen met de wereld te willen veranderen en te kijken wat jij in jezelf kunt veranderen .

Dat hoef je niet alleen te doen. Een coach kan je helpen inzicht te krijgen in welke patronen ertoe hebben geleid dat jij de alarmsignalen hebt genegeerd en over je grenzen bent gegaan. Samen onderzoeken hoe je dat kunt veranderen om een nieuwe burn-out te voorkomen. Opnieuw leren ontspannen, je prioriteiten en grenzen leren kennen en nee durven zeggen, zijn daarbij belangrijk. Net als jezelf en wie jij bent accepteren. Stoppen met wie jij vindt dat je moet zijn en beginnen met zijn zoals je bent. ‘Je krijgt geen stress omdat je niet perfect bent. Je krijgt stress omdat je perfect wilt zijn.’ Dus lief zijn voor jezelf in plaats van jezelf tegenwerken en veroordelen. Echte verandering begint bij jezelf. ‘Een stapje terug doen is de beste weg naar voren.’ Geloof me, uiteindelijk word je daar beter van.

Yesterday I was clever, so I wanted to change the world.
Today I am wise, so I am changing myself.
Mahatma Gandhi